در قسمت‌های دوم و سوم این مقاله، با بعضی از مزایای لاتک نسبت به ورد آشنا شدیم. شاید با دیدن این مزیت‌ها، این سوال به ذهن‌‌تان خطور کرده باشد که آیا می‌توان از این همه امکانات، برای حروف‌چینی متن‌های فارسی هم استفاده کرد. خوشبختانه، جواب مثبت است.

پیدایش زی‌پرشین

در ایران، از سال ۱۳۷۰ تاکنون، تلاش‌های زیادی توسط افراد و گروه‌های مختلف صورت گرفته است تا به رویای نوشتن فارسی با لاتک، جامه عمل بپوشانند. حاصل این تلاش‌ها، تولید نرم‌افزارهایی مانند ریاضی‌نگار، تک‌پارسی، فارسی‌تک و ایران‌تک بوده که هر کدام از آن‌ها ‎به‎‎ نوبه خود دارای معایبی مانند عدم پشتیبانی از یونیکد، عدم امکان استفاده از قلم‌های موجود بر روی کامپیوتر، عدم داشتن قابلیت بریدن و چسباندن متن، کیفیت پایین خروجی، عدم بروزرسانی و پشتیبانی فعال، داشتن باگ‌های متعدد و… بوده‌اند.

فایل ورودی زی‌پرشین

در سال ۱۳۸۶، مصطفی واحدی، دانشجوی وقت دکترای کامپیوتر در دانشگاه یوترِت هلند، تلاش‌هایی را به منظور حروف‌چینی فارسی در LaTeX2e شروع کرد و برای این کار، بسته‌ای به نام‎‎ فارسی‌زی‌تکFarsiXeTeX) ‎‎) نوشت. بعدها در بهار ۱۳۸۷، مهدی امیدعلی، استادیار وقت دانشگاه شاهد‎،‎ کار توسعه‌ این بسته را ادامه داد و همچنین، کار ترجمه‌ یک راهنمای فارسی برای لاتک‎‎ را نیز آغاز کر‎د‎.

در اواخر بهار ‎۱۳۸۷‎، وفا خلیقی، دانشجوی وقت دکترای ریاضی در دانشگاه مک‌کواری استرالیا، ماکروهای فارسی‌زی‌تک را مورد بازنویسی قرار داد و در اوایل تابستان ۱۳۸۷، آن‌ را به عنوان یک بسته و با نام ‎‎زی‌پرشین در شبکه جامع آرشیو تک (The Comprehensive TeX Archive ‎Network) که به اختصار، CTAN نوشته  می‌شود، منتشر کرد.‎‎ بعد از آن، پیشنهادهایی برای رفع باگ‌های زی‌پرشین ارایه شد و در نهایت، زی‌پرشین در ‎بیستمین سمینار جبر ایران در سال ۱۳۸۸، ‎رسماً به جامعه ریاضی ایران معرفی شد.‎‎

وفا خلیقی

وفا خلیقی

زی‌پرشین تاکنون بیش از ۱۰۰۰ بار مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و به حالتی پایدار رسیده است. پس ‎ از انتشار زی‌پرشین، افراد دیگری نیز به‎ کمک این پروژه آمدند و گروه پارسی‌لاتک را تشکیل دادند و بیشتر از گذشته روی ساخت و پشتیبانی از ابزارهای حروف‌چینی فارسی با لاتک، متمرکز شدند. ‎‎

خروجی زی‌پرشین

‎این گروه همچنین، سایت پارسی‌لاتک‎‎‎، ویکی پارسی‌لاتک‎‎‎ ‎ و تالار گفتگوی پارسی‌لاتک‎‎ را به منظور کمک به کاربران فارسی‌زبان در استفاده از زی‌پرشین و دیگر ابزارهای مرتبط با آن راه‌اندازی کردند. با راه‌اندازی این سایت‌ها، استفاده از زی‌پرشین بیشتر از قبل، گسترش پیدا کرد به طوری که تا لحظه نوشتن این پست، بیشتر از ۲۰۰۰۰ پرسش و پاسخ بین کاربران، رد و بدل شده است.

علاوه بر آن، تاکنون کارگاه‌های آموزشی مختلفی ‎توسط اعضای گروه برای معرفی زی‌پرشین در دانشگاه‌های مختلف برگزار شده است که از آن جمله می‌توان به کارگاه‌هایی در ۴۲ومین کنفرانس ریاضی ایران، هفتمین کنفرانس پردازش تصویر و بینایی ایران و ۲۲ومین سمینار جبر ایران اشاره کرد‎‎.‎‎‎
‎‎‎‎
‎نکته ‎‎قابل توجهی که نباید فراموش شود، این است که از آنجایی که زی‌پرشین، یک توزیع فارسی شده لاتک است، لذا مزیت‌هایی که در قسمت‌های دوم و سوم  بیان شد، در مورد زی‌پرشین نیز صادق است.

در نوشته‌های بعدی «پانویس»، با چگونگی نصب و استفاده از زی‌پرشین آشنا می‌شویم.

منبع: +
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=238

سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین