اگر اهل تحقیق یا نوشتن پایان‌نامه، رساله یا کتاب‌های علمی و دانشگاهی باشید، بدون شک به منابعی نیاز پیدا می‌کنید که برای پربار شدن نوشته‌تان باید آن‌ها را در اختیار داشته باشید و از مطالب آن‌ها استفاده کنید. متاسفانه در دو سه سال اخیر، اشتراک دانشگاه‌های کشورمان به دلایلی مثل کمبود بودجه و تحریم‌های آمریکا در بانک‌های اطلاعاتی قطع یا ضعیف شده است. علاوه بر این دلایل، دسترسی نداشتن ما ایرانی‌ها به کارت‌های اعتباری بین‌المللی‌ای مثل ویزاکارت و مسترکارت، کار خرید آنلاین مقاله‌ها و کتاب‌ها را برای‌مان غیرممکن کرده است. سقوط ارزش ریال نسبت‌ به ارزهای رایجی مثل یورو و دلار نیز مزید بر علت شده است.

سوالی که برای خیلی‌ها پیش می‌آید، این است که آیا غیر از دانلود مقاله یا کتاب از این بانک‌های اطلاعاتی از طریق اشتراک فراهم‌شده توسط دانشگاه‌های داخل یا خرید اینترنتی آن‌ها، راه دیگری وجود ندارد؟ بگذارید تجربه شخصی خودم در این زمینه را بازگو کنم. زمانی که در حال نوشتن پایان‌نامه‌ام بودم، به دلیل اینکه موضوع پایان‌نامه‌ام، موضوع جدیدی بود و تا آن موقع در ایران روی آن کار نشده بود، مجبور شدم سراغ منابع دست اول بروم. برای این کار، لیستی از منابعی که احتیاج داشتم را تهیه کردم که بیشتر از ۴۰ منبع می‌شد. بعضی از آن‌ها را از طریق شبکه داخلی دانشگاه و وصل شدن از طریق آن به بانک‌های اطلاعاتی دانلود کردم؛ اما متاسفانه اشتراک دانشگاه، در بعضی از بانک‌ها ضعیف بود و امکان دانلود نسخه تمام‌متن آن‌ها وجود نداشت و یا برای دانلود آن‌ها باید هزینه آن‌ها را پرداخت می‌کردم.

با توجه به تجربه‌ای که از قبل، از تماس با استادان خارجی و برخوردهای خیلی خوب آن‌ها داشتم، تصمیم گرفتم به طور مستقیم با نویسنده آن مقاله‌ها یا کتاب‌ها تماس بگیرم و شرایطم را برای آن‌ها توضیح دهم. برای این کار از طریق ای‌میل دانشگاهی‌ام با آن‌ها تماس گرفتم و درخواست کردم که در صورت امکان، مقاله‌شان یا فصلی از کتاب‌شان که با موضوع پایان‌نامه من ارتباط داشت را در اختیارم بگذارند. شاید باورکردنی نباشد؛ اما در تمام موارد، جواب‌شان مثبت بود و نسخه‌ غیررسمی مقاله‌ها را برایم فرستادند. منظورم از نسخه غیررسمی، همان نسخه پیش‌ از چاپ (preprint) است که نویسندگان بدون نقض قانون کپی‌رایت می‌توانند آن را آزادانه منتشر کنند. به یاد داشته باشید که وقتی نویسنده‌ای، مقاله‌ای را برای چاپ به مجله‌ای می‌فرستد، کپی‌رایت مقاله به مجله واگذار می‌شود و اگر مقاله، پولی باشد، نویسنده دیگر حق ندارد نسخه پذیرفته‌شده توسط مجله که دارای لوگو و سربرگ رسمی مجله است را منتشر کند؛ بلکه فقط می‌تواند نسخه پیش‌نویس نزد خود را آزادانه در اختیار دیگران قرار دهد.

آیا درخواست مقاله یا بخشی از کتاب از نویسنده آن، گستاخانه نیست؟

خیر؛ اما بهتر است برای درخواست مقاله و یا کتاب به نکات زیر توجه کنید:

۱. قبل از فرستادن درخواست، مطمئن شوید که مقاله یا کتاب به صورت آنلاین در دسترس نباشند؛ گاهی اوقات نسخه پیش از چاپ مقاله یا کتاب در وب‌سایت دانشگاهی نویسندگان یا در وب‌سایت دانشگاه با فرمت‌های الکترونیکی در دسترس قرار دارد. صورت خوشی نخواهد داشت اگر بدون کمی گشتن و زحمت، مستقیم با خود نویسنده تماس بگیرید. جالب است بدانید بعضی از استادان خارجی گاهی قبل از اینکه کتاب خود را برای چاپ به ناشر بسپارند، مدتی آن را روی ‌وب‌سایت خود قرار می‌دهند تا دانشجویان و استادان دیگر بتوانند آن را دانلود کرده، مطالعه کنند و اشتباهات احتمالی آن یا پیشنهادهای خود را به اطلاع نویسنده برسانند.

۲. اگر دانشگاه یا موسسه‌تان مشترک بانک اطلاعاتی مقاله مورد نیازتان نیست، از طریق دانشگاه‌ها و موسسه‌های دیگر اقدام کنید. گاهی میزان دسترسی یک دانشگاه یا موسسه به بانک‌های اطلاعاتی از جاهای دیگر گسترده‌تر است؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنم از طریق دانشگاه‌های بزرگ کشور هم شانس خود را امتحان کنید.

۳. قبل از درخواست، از دوستان، همکاران و هم‌کلاسی‌های‌تان هم پرس و جو کنید؛ شاید آن‌ها در گذشته به آن مقاله یا کتاب نیاز پیدا کرده و آن را تهیه کرده باشند.

۴. بهتر است در متن ای‌میل، به دلایل نتوانستن تهیه مقاله مثل اشتراک ضعیف کتابخانه دانشگاه اشاره کنید؛ البته سعی کنید هیچ‌وقت در مورد کشورمان بد نگویید. مطمئن باشید ذکر مواردی مثل بی‌کفایتی مسئولان، نه تنها دل نویسنده را به رحم نمی‌آورد، بلکه اثری منفی روی او خواهد گذاشت.

۵. متن ای‌میل را طوری ننویسید که نویسنده خیال کند شما فقط به دنبال گیر آوردن یک نسخه از مقاله یا بخشی از کتاب هستید؛ بلکه طوری بنوسید که انگار سعی دارید یک ارتباط پژوهشی را شروع کنید. می‌توانید علاوه بر درخواست مقاله یا کتاب، زمینه تحقیقاتی‌تان را نیز برایش توضیح دهید و با این کار به او نشان دهید که فصل مورد نظر از کتابش چقدر می‌تواند در پیشبرد کارتان موثر باشد.

۶. اگر به دنبال فصلی از یک کتاب هستید، از نوشتن جمله‌هایی مثل «من فقط به فصل ۶ احتیاج دارم. بقیه فصل‌ها به دردم نمی‌خورند» خودداری کنید؛ چون حس بدی را به نویسنده منتقل می‌کند. در عوض بنویسید «من در حال حاضر بیشتر علاقه‌مند به فصل ۶ هستم؛ اما اگر بدانم بقیه فصل‌ها نیز به من کمک می‌کنند، احتمالاً در آینده تمام کتاب را تهیه خواهم کرد». دقت داشته باشید که این ادعا به معنای صادق نبودن شما نیست؛ چون ممکن است در آینده وضعیت دسترسی دانشگاه و یا وضعیت اقتصادی خودتان بهتر شود و بتوانید کل کتاب را تهیه کنید.

۷. در صورت مخالفت نویسنده، پافشاری نکنید. نویسنده هم برای خود دلایلی دارد. ممکن است کتاب، چند نویسنده دیگر داشته باشد و آن‌ها راضی نباشند و یا نویسنده نسخه الکترونیکی کتابش را نداشته باشد. قبول کنید کمتر کسی پیدا می‌شود که یک نسخه از کتاب خودش را داخل پاکت پستی بگذارد و آن را با هزینه خودش برای‌تان پست کند.

در آخر پیشنهاد می‌کنم قبل از فرستادن ای‌میل به نویسنده مقاله یا کتاب، راهنمای نوشتن ای‌میل رسمی را ببینید. این راهنما کمک‌ می‌کند ای‌میل‌تان را حرفه‌ای‌تر و رسمی‌تر بفرستید و با این کار شانس گرفتن جواب را زیادتر کنید.

اگر می‌خواهید از انتشار نوشته‌های بعدی پانویس باخبر شوید، می‌توانید به طور رایگان، مشترک خوراک پانویس، اینستاگرام و یا کانال تلگرام پانویس شوید و یا برای اشتراک ای‌میلی، ای‌میل خود را در کادر زیر وارد و ثبت کنید. دقت داشته باشید که برای فعال‌سازی اشتراک ای‌میلی، باید ای‌میلی که از طرف وبلاگ برای‌تان فرستاده می‌شود را تأیید کنید.

منبع: +
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=1169

 

سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین