آمار تعداد کاربرانی که به دنبال کاربرد نشانههای نگارشی هستند و از طریق موتورهای جستجو وارد این وبلاگ میشوند، نشان میدهد که نوشتههای مربوط به نشانهگذاری مورد توجه قرار گرفته است. به همین خاطر در این نوشته نیز با کاربرد نشانه یا علامت سهنقطه آشنا میشویم.
۱. برای نشان دادن ادامه مطلب و به جای عبارتهایی چون: «و غیره»، «مانند اینها» و «از این قبیل»:
گزارش انواع مختلفی دارد: علمی، فرهنگی، اجتماعی و… .
۲. برای نشان دادن حذف در آغاز، میانه یا پایان نوشته:
…و زنی پارسا داشت با رأی و تدبیر.
۳. به جای اسم جلاله یا محرمانه نگاه داشتن نام اشخاص:
بسم ا…
آقایی به نام… به آقای… تلفن میزند.
آقای گـ… از سفر برگشت.
۴. برای نشان دادن افتادگی در نسخه خطی:
…نی توان الله شد میتوان موسی کلیمالله شد
معمولاً در شعر برای برابر کردن طول هر مصراع، به اندازه کلمههای حذفشده، از نقطهچین استفاده میشود.
۵. برای نشان دادن کشش هجا در گفتار (به خصوص در فیلمنامه، نمایشنامه و داستان):
«در دنیا… همین یک طوطی را… داشتم… جان شما… جان طوطی… او را بسپرید به…» و ناگهان خاموش شد.
سقف هر…ی ریخت.
چند نکته
آ. هرگاه سهنقطه در آخر مطلب بیاید و به یکی از نشانهها منتهی شود، بین سهنقطه و آن نشانه، یک فاصله قرار میدهیم:
پیامدهای ترافیک سنگین عبارتاند از: اتلاف وقت، افزایش مصرف سوخت، بالا رفتن هزینه حمل و نقل و… .
ب. برخی به جای سهنقطه هنگام حذف یا افتادگی یا کشش هجا از نقطههای بیشتری استفاده میکنند که این کار به هر دلیل، درست نیست:
با تمام نیرو فریاد زد: آها……………ی کجایی؟ (نادرست)
پ. اگر حذف مطلبی تا پایان و به طور کامل انجام گرفته باشد، به جای سهنقطه از «الخ» یا «الخ/نوشته/آیه و…» استفاده میکنیم.
ت. کاربرد نقطهچین با سهنقطه متفاوت است. نقطهچین برای حذف دقیق و یا نشان دادن حجم حذف و یا فاصلهگذاری و نظایر آن استفاده میشود.
نکته پایانی اینکه علامت سهنقطه نیز مانند دیگر نشانههای نگارشی، به کلمه قبل از خود میچسبد؛ اما با کلمه بعد از خود یک فاصله دارد:
در نوشتههای بعدی این وبلاگ، باز هم درباره کاربرد نشانههای نگارشی خواهم نوشت. اگر میخواهید از انتشار این نوشتهها باخبر شوید، میتوانید به طور رایگان، مشترک خوراک «پانویس» و یا مشترک ایمیلی «پانویس» شوید. دقت داشته باشید که برای فعالسازی اشتراک ایمیلی، باید ایمیلی که از طرف وبلاگ برایتان فرستاده میشود را تأیید کنید.
منبع: کتاب «راهنمای ویراستاری و درستنویسی»
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=1158
نوشتههای مشابه با این نوشته (از جدید به قدیم)
- کاربرد علامت تعجب در نوشتار
- کاربرد علامت سوال یا نشانه پرسش در نوشتار
- کاربرد نشانه دو نقطه در نوشتار
- کاربرد نشانه نقطه ویرگول در نوشتار
- کاربرد نشانه ویرگول، کاما یا درنگنما
- نشانهگذاری و کاربرد نشانه نقطه در نوشتار
- ویراستاری فنی و صفحهآرایی حرفهای کتاب
- انواع ویرایش: فنی؛ زبانی-ساختاری و تخصصی-علمی
درست و منطقی به نظر میاد که سهنقطه مثل یه کلمه مستقل از دو طرف با کلمه قبلی و بعدی یک فاصله داشته باشه؛ بنابرین در مثالی که زدین قطعا حالت اول یعنی “آقایی به نام … به من تلفن زد.” صحیحه. در انگلیسی هم با وجود تمام اختلافاتی که بین استایلهای شیکاگو و آسوشیتد پرس هست خصوصا در زدن فاصله بین نقطههای سهنقطه یا نزدنش، هر دو روی زدن فاصله قبل و بعد سهنقطه اتفاق نظر دارن.
بسیار مفید و به جا بود.
خوب است اقتضای تبدیل گفتار به نوشتار-نظیر همین کامنتها یا پانویس های مجازی- را نیز در نظر بگیریم و برای فضاهایی که از لحاظ زمانی در خلال گفتار خالی می مانند اما بی اهمیت نیستند از این سه نقطه استفاده کنیم.
مثلا در انتهای بعضی جمله ها سه نقطه جای بگیرد برای اینکه فورا جمله بعد خوانده نشود.
اگر علائم نگارشی با فاصله از سه نقطه قرار گیرند، خود یک کلمه ی جدا محسوب می شوند. که فکر نمی کنم چندان صحیح باشد.
من این قاعده رو از کتاب «راهنمای ویراستاری و درستنویسی» نقل کردم.
البته اگر اون نشانه، نقطه باشه، تشخیص نقطه از سهنقطه ممکن نیست. در واقع میشه چهار نقطه پشت سر هم؛ اما برای نشانههای دیگه مثل ویرگول یا نقطهویرگول، با شما موافقم.
توی خیلی از کتابها ندیدم که اون نکاتی رو که شما دربارهی بعضی از نشانههای نگارشی گفتین، رعایت کرده باشن. هرچند، به نظر من کار اونا ایرادی نداشته؛ اما به نظر میاد که هر روز قواعد مربوط به ویراستاری عوض داره میشه. مثلاً، در مورد کلمهی «حتی»، دیدم که تازگیها مینویسن «حتا». یا در مورد بعضی کلمات عربی که به صورت جمع عربی نوشته نمیشن؛ در صورتی که اشکالی نداره با نشانههای عربی جمع شن. مثل: تحقیقات که مینویسن تحقیقها. هنوز دلیلشو نفهمیدم. اگه میشه راجع به اینا یه توضیحی بدین.
متاسفانه هنوز ما کتاب جامعی درباره آیین نگارش نداریم که به تایید فرهنگستان زبان رسیده باشه؛ بنابراین خیلی از این قوائد، سلیقهای و حاصل تفکر یک شخص خاص هستن.
نکاتی که درباره نقطه ویرگول گفتین ونیز درباره علامت سوال خیلی غریب و غیرکاربردی بود!
شاید دلیلش اینه که هیچکدوممون این نکات رو رعایت نکردیم. به خاطر همین، برامون غریب به نظر میرسه.
شما چی فکر میکنید؟