اگر به تازگی به جمع خوانندگان این وبلاگ پیوسته‌اید، لازم است ابتدا پیش‌نیازهای زیر را بخوانید:

در نوشته «شروع کار با لاتک و زی‌پرشین»، با چگونگی اجرا کردن یک فایل لاتک و زی‌پرشین و گرفتن خروجی پی‌دی‌اف، آشنا شدیم. برای این کار، از ویرایشگر ابتدایی و بسیار ساده Notepad ویندوز استفاده کردیم که به دلیل نداشتن رابط گرافیکی مناسب، ویرایش فایل‌ها و اجرای آن‌ها با استفاده از آن، مشکل بود. در این نوشته، می‌خواهم چند ویرایشگر پرکاربرد، قوی و با رابط گرافیکی مناسب را معرفی کنم.

ویرایشگر WinEdt

به جرات می‌توان گفت که یکی از قوی‌ترین ویرایشگرهای فایل‌های تک و لاتک، ویرایشگر WinEdt است. با این ویرایشگر، می‌توانید به راحتی متن‌های خود را با تک و لاتک بنویسید؛ ویرایش کنید و با یک کلیک، اجرا کنید. این ویرایشگر که فقط روی سیستم عامل ویندوز، نصب می‌شود، در نسخه‌های جدیدش، از یونیکد نیز پشتیبانی می‌کند؛ بنابراین با این ویرایشگر، می‌توان فارسی هم نوشت؛ اما متاسفانه متن‌های فارسی را راست به چپ نمی‌کند؛ لذا نوشتن متن‌های فارسی با آن، مشکل است.

علاوه بر این، WinEdt، رایگان نیست؛ اما می‌توانید به مدت ۳۱ روز آن را به صورت رایگان، امتحان کنید و در صورت راضی بودن از عملکرد آن، لایسنس آن را خریداری کنید. قیمت لایسنس آن نیز برای اهداف مختلف و افراد مختلف، تفاوت دارد. به عنوان مثال، در زمان نوشتن این پست، قیمت آن برای دانشجویان و جهت انجام کارهای شخصی، ۴۰ دلار آمریکا است. این ویرایشگر را می‌توانید از سایت رسمی‌اش، دانلود کنید. محیط این ویرایشگر را در زیر می‌بینید (برای دیدن تصویر در اندازه بزرگ‌تر، روی آن کلیک کنید):

ویرایشگر WinEdt

این ویرایشگر، به طور تقریبی، ۵۰۰ دکمه برای راحتی کاربران آماتور که نیاز به یک رابط گرافیکی دارند، آماده کرده است. با این حال، برای تایپیست‌های حرفه‌ای نیز که از کار کردن با موس، گریزان هستند، میان‌برهای زیادی دارد که به راحتی قابل سفارشی‌سازی هستند.

ویرایشگر TeXworks

TeXworks، ویرایشگری است که تحت مجوز GGPL منتشر می‌شود؛ بنابراین می‌توانید به صورت رایگان از آن استفاده کنید. خبر خوب اینکه اگر توزیع تک‌لایو را به طور کامل، نصب کنید، این ویرایشگر نیز به طور خودکار، روی کامپیوتر، نصب می‌شود. این ویرایشگر را می‌توانید از صفحه رسمی‌اش نیز دانلود کنید. خوشبختانه این ویرایشگر، از زبان فارسی نیز پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، برخلاف ویرایشگر WinEdt، ویرایشگر TeXworks روی سیستم عامل لینوکس و مک نیز نصب می‌شود و همچنین، متن‌های فارسی را به صورت راست به چپ نمایش می‌دهد.

کار با این ویرایشگر، بسیار ساده است: کافی است فایل تک یا لاتک خود را در آن تایپ کرده یا با این فایل ساده شروع کنید. سپس برای اجرای آن، در منوی بازشوی آن، بسته به نیاز خود، یکی از گزینه‌های pdfTeX، pdfLaTeX و غیره را انتخاب کنید و سپس روی دایره سبزرنگ، کلیک کنید. چنانچه فایل، دارای «خطا» نباشد، خروجی آن به صورت پی‌دی‌اف در سمت راست ویرایشگر، ظاهر می‌شود:

نمایی از ویرایشگر texworks

مزیت مهمی که TeXworks نسبت به WinEdt دارد، این است که موقع نصب آن، یک نرم‌افزار پی‌دی‌اف‌خوان نیز به طور خودکار، همراه آن نصب می‌شود. بنابراین برای دیدن خروجی فایل‌های لاتک و زی‌پرشین خود، نیازی به نصب برنامه‌های پی‌دی‌اف‌خوان اضافی ندارید. به بیانی دقیق‌تر، برای دیدن خروجی پی‌دی‌اف فایل‌های لاتک و زی‌پرشین، تنها کافی است که روی دکمه سبزرنگ کلیک کنید؛ خروجی فایل به طور خودکار، در سمت چپ ویرایشگر، ظاهر می‌شود.

نکته مهمی که باید به آن توجه کنید، این است که برای اجرای فایل‌های فارسی، باید از لیست بازشو، حتماً گزینه XeLaTeX را انتخاب کنید؛ چون زی‌پرشین، تنها با XeLaTeX اجرا می‌شود.

ویرایشگر TeXmaker

TeXmaker، یک ویرایشگر سبک و قوی است که تحت مجوز GPL منتشر می‌شود؛ این ویرایشگر، امکاناتی مانند پشتیبانی از یونیکد، چک کردن املا، کامل کردن خودکار کد، تاشو کردن کد، داشتن نمای ساختاری بروز شونده، اجرای ساده فایل‌ها، داشتن پی‌دی‌اف‌خوان، داشتن نمادهای ریاضی، داشتن راهنمای لاتک، تعیین محل خطا و هشدار و غیره دارد. بسته به نوع سیستم عامل خود، ویرایشگر تک‌میکر را می‌توانید به صورت رایگان از سایت رسمی‌اش دانلود کنید؛ اما دست نگه دارید!

ویرایشگر تک‌میکر، به دلیل پشتیبانی از یونیکد، از زبان فارسی نیز پشتیبانی می‌کند؛ علاوه بر این، دوست خوبم، آقای سید رضی علوی‌زاده، کدهای منبع تک‌میکر را تغییر داده و ویرایشگری به نام BiDiTeXmaker ساخته‌اند که حروف‌چینی متن‌های فارسی را بسیار ساده‌تر می‌کند. در حال حاضر، بیشتر کاربران فارسی‌زبان، از جمله خود من، از این ویرایشگر برای حروف‌چینی متن‌های فارسی خود استفاده می‌کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، این است که با وجود اینکه ویرایشگر BiDiTeXmaker برای حروف‌چینی متن‌های فارسی، بهینه شده است، کماکان می‌توان از آن برای حروف‌چینی متن‌هایی به زبان‌های دیگر، از جمله زبان انگلیسی نیز استفاده کرد. بسته به سیستم عامل خود، می‌توانید نسخه‌های مختلف این ویرایشگر را به صورت رایگان از سایت پارسی‌لاتک دانلود کنید.

نمایی از ویرایشگر texmaker

همان‌طور که در شکل بالا می‌بینید، این ویرایشگر، رابط گرافیکی بسیار قوی‌تری نسبت به TeXworks دارد. به عنوان مثال، این ویرایشگر، حدود ۳۷۰ نماد ریاضی دارد که کار حروف‌چینی را برای تایپیست‌های آماتور، آسان‌تر می‌کند.

اجرای فایل‌های لاتک و زی‌پرشین با این ویرایشگر نیز بسیار آسان است: کافی است ابتدا فایل لاتک یا زی‌پرشین خود را در آن بنویسید یا با این فایل ساده شروع کنید. سپس مانند شکل زیر، روی فلش سمت چپ کلیک کنید. حال چنانچه، فایل، بدون خطای دستوری باشد، برای دیدن خروجی پی‌دی‌اف آن باید روی فلش سمت راست، کلیک کنید:

to-run

دقت داشته باشید که برای دیدن خروجی پی‌دی‌اف، لیست بازشوی سمت راست باید روی گزینه View PDF باشد.

در ویرایشگر BiDiTeXmaker، گزینه Quick Build، به صورت پیش‌فرض، معادل همان گزینه XeLaTeX در TeXworks است. همچنین باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر فایل‌های لاتک (انگلیسی) با گزینه Quick Build اجرا نشدند، باید آن‌ها را با گزینه‌های LaTeX یا PDFLaTeX اجرا کنید؛ یعنی قبل از کلیک کردن روی فلش سمت چپ، لیست بازشو را باید روی این گزینه‌ها قرار دهید.

دقت داشته باشید که در این نوشته، منظور از خطا، خطای دستوری است. همان‌طور که قبلاً هم گفته شد، تِک یک زبان برنامه‌نویسی است؛ بنابراین باید موقع استفاده از آن، قواعد آن را رعایت کنید تا برنامه، بدون خطا، اجرا شود. به عنوان مثال، وقتی از دستور

\begin{center}

برای وسط‌چین کردن متن استفاده می‌کنید، باید یک جایی این محیط center را با دستور

\end{center}

ببندید تا برنامه دچار خطا نشود. به عبارت دیگر، هر beginای، یک end دارد. اگر فایل مورد نظر، خطایی داشته باشد، در پنجره Messages / Log File که با تیک زدن در منوی View در تک‌میکر فعال می‌شود، با رنگ قرمز، همراه با شماره خطی که باعث خطا شده است، مشخص می‌شود. به عنوان مثال، شکل زیر نشان می‌دهد فایل مورد نظر در خط ۴، خطا دارد که آن هم به خاطر استفاده اضافی از آکولاد در این خط است است. همان‌طور که می‌بینید دلیل خطا هم به صورت

! Too many }'s.

مشخص شده است. چنانچه فایلی دارای خطا نباشد، پیغام

Process exited normally

ظاهر می‌شود.

خطا در زی‌پرشین

ویرایشگرهایی که در بالا معرفی شدند، ویرایشگرهایی هستند که بیشتر کاربران از آن‌ها استفاده می‌کنند. با این حال، خوشبختانه ویرایشگرهای دیگری نیز وجود دارند که به وسیله آن‌ها هم می‌توانید متن‌های خود را با لاتک و زی‌پرشین حروف‌چینی کنید. در این مقاله از ویکی‌پدیا می‌توانید این ویرایشگرها و مقایسه‌ای بین امکانات و ویژگی‌های آن‌ها را ببینید.

در نوشته‌های بعدی «پانویس»، بیشتر با ویرایشگر تک‌میکر آشنا می‌شویم. اگر می‌خواهید از انتشار این نوشته‌‌ها آگاه شوید، مشترک خوراک «پانویس» شوید.

لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=721