چند وقت پیش از دوستانم توی اینستاگرامم پرسیدم آیا به موضوع شعور آب و قانون جذب اعتقاد دارن یا نه؟ نتیجه هر دو نظرسنجی رو این پایین می‌بینین:

شعور آب

شعور آب

قانون جذب

قانون جذب

به این‌ها و چیزهای مشابهی مثل فال قهوه، کف‌بینی، انرژی‌درمانی، فرادرمانی، تاثیر ماه تولد روی روحیات، ماشینی که به جای بنزین با آب کار می‌کنه، طب اسلامی و… اصطلاحاً Pseudoscience یا شبه‌علم می‌گن؛ یعنی ادعاها و باورهایی که در قالب علم ارائه می‌شن ولی با روش علمی سازگاری ندارن.

جالبه بدونین که همین آقای ماسارو ایموتو که شعور آب رو مطرح کرد و خیلی هم توی دنیا مورد استقبال عوام و موسسات مذهبی قرار گرفت، توی سایتش علناً نوشته

.the photograph of crystals is neither science nor religion

یعنی «عکس بلورها نه علمیه نه دینی»! ‌ اسکرین‌شات پایین رو ببینین:

شعور آب

ماسارو ایموتو

ماسارو ایموتو

جالب‌تر اینکه بنیاد آموزشی جیمز رندی به ایشون یک میلیون دلار وعده داد تا بتونه با روش علمی ادعاش رو ثابت کنه که البته نتونست. ‌بد نیست بدونین که ایشون مدرک دکترای «درمان جایگزین‌»شون رو با پرداخت پول از یه دانشگاه هندی خریدن! ‌

روش تشخیص شبه‌علم

واسه تشخیص شبه‌علم چند تا راه وجود داره. مثلاً یکیش اینه که فرد ادعا یا اختراعش رو به جای اینکه توی ژورنال‌های تخصصی و مجامع علمی ارائه بده، اون رو مستقیم به رسانه‌های گروهی مثل صداوسیما و مخصوصاً مجلات زرد (این روزها تلگرام) می‌بره. همیشه هم متاسفانه یه خبرنگار بی‌سواد وجود داره که جو بده. راه دیگه تشخیص شبه‌علم اینه که مثلاً چند نفر رو میارن جلوی دوربین و می‌گن ما از روش‌های فرادرمانی ایشون استفاده کردیم و مریضی‌مون خوب شد. گاهی اوقات هم مدعیان شبه‌علم بحث تئوری توطئه رو پیش می‌کشن و می‌گن چون یافته‌های من به ضرر نهادها و موسسات علمیه، نمی‌ذارن اختراع من ثبت بشه. یه روش دیگه تشخیص شبه‌علم از علم اینه که این افراد همیشه به صورت مخفیانه و در خلوت کار می‌کنن. اجازه نمی‌دن کسی از کارشون سردربیاره و روش تحقیقی یا شرایط آزمایشگاهی‌شون رو شفاف بیان نمی‌کنن.

متاسفانه حتی افراد دارای تحصیلات بالای آکادمیک هم توی دام شبه‌علم می‌افتن و باورش می‌کنن؛ مخصوصاً اگه اون ادعا خیلی بزرگ و عجیب باشه. همون ضرب‌المثل معروف که می‌گه دروغ هر چی بزرگ‌تر، باورپذیرتر.

خلاصه اینکه هر چیزی که توی شبکه‌های اجتماعی برامون فرستاده می‌شه رو به عنوان علم قبول نکنیم و فوری واسه بقیه فورواردش نکنیم؛ حتی اگه نویسنده/مخترعش عنوان دکتر و ۱۰ تا کتاب و ۱۰۰ تا سخنرانی داشته باشه.

اگر می‌خواهید از انتشار نوشته‌های بعدی پانویس باخبر شوید، می‌توانید به طور رایگان، مشترک خوراک پانویس، اینستاگرام من و یا کانال تلگرام پانویس شوید و یا برای اشتراک ای‌میلی، ای‌میل خود را در کادر زیر وارد و ثبت کنید:

دقت داشته باشید که برای فعال‌سازی اشتراک ای‌میلی، باید ای‌میلی که از طرف وبلاگ برای‌تان فرستاده می‌شود را تأیید کنید.

لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=2261

سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین