در نوشته‌های پیشین با کاربردهای نشانه نقطه، ویرگول و نقطه ویرگول در نوشتار آشنا شدیم. در این نوشته، نوبت به آشنایی با کاربردهای نشانه «دو نقطه» یا همان «:» می‌رسد.
۱. پیش از مجموعه شواهد، مثال‌ها و اجزایی که گاه پیش از آن‌ها عبارت‌هایی مثل «از این قرار»، «بدین شرح» و مانند آن‌ها می‌آید:
نشانه‌های جمع عبارت‌اند از: ها، ان، گان، ات، یان، ین، ون و جات.
در این دانشکده چهار رشته تدریس می‌شود: ادبیات فارسی، تاریخ، جامعه‌شناسی و فلسفه.
۲. پیش از نقل قول مستقیم؛ در صورتی که حرف ربط «که» پیش از آن نیامده باشد:
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گفت: «بودجه کشور پاسخگوی حجم بالای تشکیلات دولتی نیست.»
۳. پیش از عبارت توضیحی در بیان یا تأیید مطلبی یا قبل از تفصیل حکمی که به اجمال به آن اشاره شده است و یا برای ذکر دلیل کاری:
نتیجه این حادثه، دور از انتظار بود: دولت استعفا کرد.
اجرای عملیات متوقف شد: مصالح دیر رسید؛ نیروی کار نبود؛ سرمایه نداشتیم و نقشه هنوز تأیید نشده بود.
در این سال، حادثه مهمی در کشور روی داد: سلطنت سقوط کرد و انقلاب پیروز شد.
۴. برای نقل گفتگو پس از نام‌ها:
حسینی: این کار بسیار وقت‌گیر است.
احمدی: اما به نتیجه‌اش می‌ارزد.
۵. برای جدا کردن اجزای ساعت، اسم سوره و شماره آیه، فصل و باب، صفحه و سال در ارجاع «دورن‌متنی»:
۵:۱۲ (پنج و دوازده دقیقه)
بقره ۸:۲
…که مورد بازبینی قرار گرفته است (زرین‌کوب، ۱۵:۳۸۰).
۶. هنگام معنا کردن کلمه‌ها:
خیره: گستاخ، بیهوده
زمره: گروه، جماعت
حلیت: پیرایه
دقت داشته باشید که گذاشتن دو نقطه پس از عنوان‌های اصلی لازم نیست؛ در صورتی پس از عنوان، دو نقطه می‌آوریم که پس از آن مطالبی نقل شده باشد:
استفهام انکاری: پرسش غیرمستقیمی است که پاسخ آن روشن است و جنبه تأکید دارد.
نکته آخر اینکه نشانه دو نقطه نیز مانند نشانه نقطه، ویرگول و نقطه ویرگول به کلمه قبل از خود می‌چسبد؛ اما با کلمه بعد از خود یک فاصله دارد:
در نوشته‌های بعدی «پانویس» با دیگر نشانه‌های نوشتاری آشنا می‌شویم. برای باخبر شدن از این نوشته‌ها، می‌توانید مشترک خوراک «پانویس» و یا مشترک ای‌میلی «پانویس» شوید.
منبع: کتاب «راهنمای ویراستاری و درست‌نویسی»
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=947
ممنون
پیش تر ،از مطالب مفیدتان کمال تشکر را دارم. در قسمت نقطه ویرگول نوشته اید: در صورتی که از ((؛)) برای برشمردن استفاده شود، نباید در اخر از ((و)) استفاده کرد؛ اما در این صفحه نوشته شده:
((اجرای عملیات متوقف شد: مصالح دیر رسید؛ نیروی کار نبود؛ سرمایه نداشتیم *و نقشه هنوز تأیید نشده بود.))
کمی دچار سردرگمی من شد!
بله درسته. به نظر شما مشکل داره؟ ممنون میشم اگه منبع دیگه‌ای در این مورد دارین، به منم معرفی کنین.
سلام
یک سوال داشتم. مثال زیر رو توجه بفرمایید:
زراره می‌گوید: به‌امام باقر علیه‌السلام گفتم: آیا شناخت امام از خاندان شما بر همهی خلایق واجب است؟
اینجا دو تا نقل‌قول داریم. ۱. زراره می‌گوید، ۲. به‌امام باقر علیه‌السلام گفتم.
آیا برای «می‌گوید» و «گفتم» باید از دونقطه استفاه کرد، یا برای کدوم‌شون استفاده کنیم، کفایت می‌کند؟
این رو نمی‌دونم. اگه جوابش رو پیدا کنم، بهتون خبر می‌دم.
سلام و شرمنده!
یافتید؟ :-/ :-؟
نه متاسفانه؛ ولی اگه اجازه ویرایش رو دارین، پیشنهاد من اینه که یکی از نقل‌قول‌ها رو به غیرمستقیم تبدیل کنین:
زراره می‌گوید: «به امام باقر علیه‌السلام گفتم که آیا شناخت امام از خاندان شما بر همهی خلایق واجب است.»
یا
زراره می‌گوید که به امام باقر علیه‌السلام گفتم: «آیا شناخت امام از خاندان شما بر همهی خلایق واجب است؟»
سلام
مورد سوم درست نیست؛ چراکه این مثال‌ها از وظائف «نقطه» و «نقطه‌ویرگوله».
جمله‌ای تام، که باعث تعلیق می‌شه و شنونده رو منتظر می‌گذاره باید با «نقطه‌ویرگول» بیاد. درسته که ساختار جمله، تامه است ولی گوئی ناتمامه و کلام منعقد نشده.
جمله‌ای تام که باعث تعلیق نمیشه ولو اینکه ارتباط معنوی با جملات مابعدش داشته باشه، باید با «نقطه» بیاد.
اما «دونقطه»: همونطور که فرمودین، قبل از شرح لیست‌ها می‌آد. یعنی ساختار خود جمله، کاملا تامه و منعقد است و حالت انتظار برای شنیدن موارد لیست، ربطی به ساختار جمله نداره.
سلام؛
واقعا بابت زحماتتون مشتکرم که این همه مطالب جالب و بدرد بخور منتشر می کنید،
فقط سوالی ذهنم را مشغول کرده است که اگر فضولی نباشد، خوشحال میشم پاسخ دهید.
بخش فنی از جمله ویرایش قالب و بررسی نواقض و … را خودتان انجام می فرمایید؟
سلام
بله تمام کارهای این وبلاگ رو خودم انجام دادم و می‌دم.