تجربه من از پذیرش از مرکز بین المللی فیزیک نظری (ICTP) ایتالیا

این روزها که مرکز بین‌المللی فیزیک نظری (ICTP) ایتالیا در حال دریافت فرم‌های پذیرش از متقاضی‌ها در کشورهای در حال توسعه‌س، دیدم بد نیست هم یه خرده در مورد این مرکز معتبر بنویسم و هم تجربه خودم از پذیرش از این مرکز و مکاتبه باهاش رو بنویسم؛ چون معتقدم خوندن تجربیات دیگران بهمون کمک می‌کنه مسیر پیش رومون رو بهتر طی کنیم. اول ببینیم ICTP چیه.

ICTP چیست؟

آی‌سی‌تی‌پی یه موسسه تحقیقاتی بین‌المللی در رشته‌های فیزیک و ریاضیه که زیر نظر دولت ایتالیا، یونسکو و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کار می‌کنه. این مرکز در سال ۱۹۶۴ توسط محمد عبدالسلام، فیزیک‌دان نظری اهل پاکستان و برنده جایزه نوبل فیزیک تاسیس شده و در ۱۰ کیلومتری شهر تریسته (Trieste) ایتالیا واقع شده. شهر تریسته یه شهر خوش‌آب‌وهواست و به شهر علم ایتالیا معروفه.

مرکز ICTP ایتالیا

مرکز ICTP هر سال از کشورهای در حال توسعه حدود ۱۰ نفر در رشته ریاضی و ۱۰ نفر در رشته فیزیک برای شرکت در یه دوره یک‌ساله به اسم «برنامه دیپلم» دانشجو می‌پذیره. ۳۸ درصد از این دانشجوها از کشورهای آسیایی هستن. این دانشجوها از کشورهای مختلفی مثل ایران، افغانستان، پاکستان، نیجریه، اندونزی، تایلند، ویتنام، فیلیپین، مکزیک، گواتمالا، پرو، چاد، مصر، کلمبیا، ماداگاسکار و… هستن و خلاصه تجربه یه محیط کاملاً بین‌‌المللی رو به دانشجوها می‌ده. هر سال ۱-۲ دانشجو از ایران می‌پذیره. در حاضر یه پسر ایرانی به اسم محمدرضا داره توی این مرکز درس می‌خونه. کورس‌هایی که دانشجوهای ریاضی توی این مرکز می‌گذرونن، این‌هاست: جبر، آنالیز، هندسه جبری، هندسه دیفرانسیل، توپولوژی و سیستم‌های دینامیکی.

دانشجوهای یکی از دوره‌های برنامه دیپلم مرکز ICTP ایتالیا

شرایط پذیرش از مرکز ICTP ایتالیا

شرایط گرفتن پذیرش از مرکز عبدالسلام ایتالیا در لحظه نوشتن این متن به شرح زیره:

۱. متقاضی باید زیر ۲۸ سال و از یکی از کشورهای عضو سازمان ملل، یونسکو یا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشه. خوشبختانه شامل ایران و افغانستان هم می‌شه.

۲. متقاضی باید یک مدرک معادل کارشناسی ارشد (یا استثنائاً یه مدرک خوب کارشناسی) در رشته‌های فیزیک، ریاضی یا یکی از فیلدهای مرتبط با موضوعاتی که در ادامه میاد، داشته باشه. انتخاب متقاضی بر اساس نمره‌های دانشگاهی و توصیه‌نامه‌های آکادمیک خواهد بود. بدیهیه که دانشجوی سال آخر کارشناسی ارشد هم قبوله.

۳. چون دوره به زبان انگلیسی برگزار می‌شه، روان بودن در مهارت صحبت کردن و نوشتن به زبان انگلیسی یه معیار مهمه. داشتن مدرک تافل یا آیلتس لازم نیست.

۴. از متقاضی انتظار می‌ره که دانش کافی توی موضوعات پایین در فیلدی که براش اپلای می‌کنه، داشته باشه:

For Condensed Matter Physics: solid state physics; quantum mechanics; statistical mechanics; classical mechanics; electrodynamics; mathematical physics.
For High Energy, Cosmology and Astropartical Physics: classical mechanics; electrodynamics; special theory of relativity; quantum mechanics; statistical mechanics.
For Earth System Physics: a theoretical background in physics, mathematics or engineering; mathematical methods applied in geophysics and geosciences.
For Mathematics: basic abstract algebra; elements of real and complex analysis; topology.
For Quantitative Life Sciences: classical mechanics, thermodynamics and statistical mechanics, mathematical methods for physics, basic programming skills

۵. توی هر دو دوره ریاضی و فیزیک، کمک‌هزینه تحصیلی و سفر به پذیرفته‌شده‌های کشورهای در حال توسعه داده می‌شه. هزینه‌ای بابت کلاس‌ها گرفته نمی‌شه. پذیرفته‌شده‌ها هر ماه ۴۵۰ یورو به مدت ۱ سال دریافت می‌کنن. اقامت توسط ICTP تامین می‌شه.

۶. علاوه بر کسانی که پذیرفته می‌شن، برای تعدادی از متقاضی‌ها که این شرایط رو داشته باشن هم این امکان ممکنه وجود داشته باشه که با هزینه خودشون توی این دوره شرکت کنن. این متقاضی‌ها باید یه گواهی از یه موسسه مالی یا بانک ارائه بدن که نشون بده متقاضی پول کافی برای تامین کل هزینه‌های تحصیل و زندگی در ایتالیا در این ۱ سال در اختیار داره.

آخرین اطلاعات رو می‌تونین توی این صفحه ببینین. این مرکز فوق‌العاده معتبره و چون روی کشورهای در حال توسعه تمرکز داره، خیلی به محقق‌هایی که مهمونش می‌شن یا دانشجوهایی که توی برنامه دیپلمش شرکت می‌کنن، می‌رسه. همه نوع امکانات تحقیقاتی و آموزشی در اختیارشون قرار می‌ده. حتی اگه دانشجویی لپ‌تاپ بخره، مرکز نصف هزینه‌ش رو پرداخت می‌کنه!

 نحوه اپلای کردن برای مرکز ICTP ایتالیا

به غیر از پر کردن یه فرم آنلاین، متقاضی باید مدارک پایین رو هم آپلود کنه:

۱. کپی نمرات دانشگاهی و مدارک دانشگاهی به زبان انگلیسی. مقاضی‌های انتخاب‌شده باید بعداً اصل یا ترجمه رسمی این مدارک رو ارائه بدن.

۲. یه مدرک یا سندی که توانایی متقاضی در دنبال کردن درس‌های سطح‌بالا، مطالعه و نوشتن متون علمی به زبان انگلیسی رو نشون بده. خوشبختانه مدرک تافل یا آیلتس لازم نیست! در مورد زبان نگران نباشین. همون‌طور که در ادامه پست می‌بینین، باهاتون کنار میان.

۳. دو توصیه‌نامه از ۲ استاد یا محقق برجسته که با مطالعات و کار متقاضی آشنا هستن.

ددلاین یا همون آخرین مهلت برای اپلای امسال، ۲۸ فبریه ۲۰۲۲ هستش.

مهمان‌خانه‌های مرکز ICTP

مرکز بین‌المللی فیزیک نظری ۲ مهمان‌خانه توی محوطه‌ش داره: آدریاتیکو و گالیله. مهمان‌خانه آدریاتیکو حدود ۱۰۰ تا اتاق با ویوی دریای آدریاتیک یا پارک داره و می‌تونه میزبان ۱۵۰ نفر بشه. همه اتاق‌ها دارای یخچال، فن برقی، میز تحریر، اتصال اینترنت، حوله، بالشت و پتو هستن. این مهمان‌خانه همچنین دارای تجهیزات محاسبات، اتاق مطالعه، اتاق تلویزیون، اتاق لباس‌شویی و خشک‌شویی، کافه‌تریا/بار، دستگاه فروش خودکار تنقلات و نوشیدنی، اجاق مایکروویو و یه پارکینگ کوچیک هستش. این مهمان‌خانه کاملاً منطبق با نیازهای افراد دارای معلولیته و هیچ مانع فیزیکی‌ای در خارج و داخل ساختمون وجود نداره. آسانسور این ساختمون هم برای افراد دارای ویلچر قابل استفاده‌س و باهاش می‌تونن به همه طبقات رفت‌وآمد کنن. چند عکس از این مهمان‌خانه می‌تونین در ادامه ببینین:

پذیرش مهمان‌خانه آدریاتیکو مرکز ICTP

اتاق مهمان‌خانه آدریاتیکو

بالکن اتاق‌‌های رو به دریای مهمان‌خانه آدریاتیکو

سرویس بهداشتی و حمام

قسمت بار مهمان‌خانه آدریاتیکو

کافه‌تریای مهمان‌خانه

مهمان‌خانه گالیله حدود ۵۰ تا اتاق داره و می‌تونه میزبان بیشتر از ۷۰ نفر بشه. همه اتاق‌ها یخچال، تهویه هوا، میز تحریر، اتصال اینترنت، حوله، بالشت و پتو دارن. همچنین این مهمان‌خانه دارای تجهیزات محاسبات، اتاق لباس‌شویی و خشک‌شویی، اتاق مطالعه، اتاق مدیتیشن، اتاق تلویزیون، بار، دستگاه فروش خودکار تنقلات و نوشیدنی، اجاق مایکروویو و یه پارکینگ کوچیک هستش. چند تا عکس از این مهمان‌خانه رو این پایین می‌تونین ببینین:

پذیرش مهمان‌خانه گالیله

یکی از اتاق‌های مهمان‌خانه گالیله

یکی از اتاق‌های مهمان‌خانه گالیله

اتاق مطالعه مهمان‌خانه گالیله

تجربه شخصی من از گرفتن پذیرش از این مرکز

من سال آخر ارشدم در رشته ریاضی از این مرکز پذیرش گرفتم. اون سال من تنها ایرانی پذیرفته‌شده بودم. موقعی که من می‌خواستم اپلای کنم، هنوز دانشجو بودم و از طرفی برخلاف دانشگاه‌هایی مثل شریف، دانشگاه بهمون کارنامه انگلیسی نمی‌داد. این یعنی نمی‌تونستم ترجمه رسمی نمراتم رو برای این مرکز بفرستم. واسه همین یه نامه خطاب به مدیر آموزش کل دانشگاه نوشتم و توش خواستم که امکانی رو فراهم کنه تا بتونیم کارنامه هر ترم رو به انگلیسی هم بگیریم. حدود ۲۰۰ تا امضا از بچه‌های خوابگاه که همگی دانشجوی ارشد و دکترا بودن هم جمع کردم؛ اما فایده‌ای نداشت.

به رئیس دانشکده التماس کردم که خودم ریز نمراتم تا الان رو ترجمه غیررسمی می‌کنم و شما فقط مهر انگلیسی دانشکده رو پایینش بزن؛ اما قبول نکرد. گفت برای من مسئولیت داره! فکر کنین حاضر نبود پایین نمراتی که دانشکده تحت مدیریتش بهم داده رو امضا کنه!

به منشی دوره که یه خانمی به اسم Patrizia که فکر کنم برزیلی بود، ای‌میل زدم و جریان رو براش تعریف کردم. گفت «اشکالی نداره. خودت یه پنجره ورد باز کن و درس‌ها و نمرات هر ترم رو توی یه جدول به انگلیسی بنویس و بعد بده استاد راهنما یا مشاورت پایینش رو امضا کنه»! انگار دنیا رو بهم دادن. منم همین کار رو کردم و دادم استاد مشاورم که استادتمام بود و تو انگلیس درس خونده بود و آدم معروف‌تری توی اینترنت بود، امضاش کرد.

برای توصیه‌نامه هم رفتم پیش ۲ تا از استادهام و ازشون خواستم برام توصیه‌نامه بنویسن. متاسفانه زیاد بلد نبودن که چی باید بنویسن. واسه همین خودم چند تا نمونه بهشون نشون دادم و فرمتش رو هم براشون توضیح دادم. بعدش گفتم توصیه‌نامه‌ها رو بذارین داخل این پاکت‌ها. پاکت‌ها رو ببندین. روش رو امضا کنین و بعد روی امضاتون چسب بزنین؛ چون توصیه‌نامه، محرمانه‌س و من نباید می‌دونستم که چی توش نوشتن.

در مورد مدرک زبان هم اون موقع داشتم خودم رو برای تافل آماده می‌کردم و هنوز امتحان نداده بودم. همین رو براشون توضیح دادم و بهشون اطمینان دادم که تا اون موقع نتایج امتحان رو براشون می‌فرستم.

فرم ثبت‌نام رو پر کردم و همراه با بقیه مدارک بردم اداره پست تبریز تا پست‌شون کنم ایتالیا. حدود ۱ ماه تا ددلاین مونده بود. به کارمند پست گفتم چقدر طول می‌کشه برسه ایتالیا؟ گفت ۱۰-۱۵ روز. گفتم باشه و پستش کردم.

۱۵ روز گذشت و خبری از مرکز مبنی بر دریافت پاکتم نشد. شد ۲۰ روز و همچنان خبری نشد. داشتم دیوونه می‌شدم. رفتم اداره پست و پیگیری کردم. طرف گفت بسته‌ت از ایران خارج شده. گفتم خسته نباشی! الان کجاست؟ گفت نمی‌دونیم! تعطیلات سال نو میلادی داشت شروع می‌شد و این استرسم رو ۱۰ برابر کرد. ددلاین گذشت و همچنان خبری نشد! ای‌میل زدم به پاتریزیا و پرسیدم بسته‌م نرسیده؟ گفت نه! ۱۷ روز بعد (یعنی ۴۷ روز بعد از ارسال) بهم ای‌میل زد و گفت «بسته‌ت رسیده و دادمش به کمیته پذیرش. نگران نباش». بالاخره یه نفس راحت کشیدم. واقعاً آدم خیلی باحوصله‌ای بود.

چند وقت بعدش یه ای‌میل برام فرستاد. بخشی از این ای‌میل این بود:

ای‌میل دعوت‌نامه رسمی مرکز ICTP ایتالیا

آقای دامن‌افشان عزیز،
یک دعوت‌نامه رسمی برای شرکت در برنامه دیپلم در رشته ریاضی که از ۱ سپتامبر ۲۰۱x شروع می‌شود، برای شما می‌فرستیم. این دعوت‌‌نامه را با پیک DHL به آدرس موسسه‌تان در تبریز می‌فرستیم. همچنین شماره موبایل‌ (0918XXXXXXX) را هم در اختیار DHL قرار می‌دهیم. لطفاً کپی اسن‌شده همراه این ای‌میل را ببینید.
خواهشمند است موافقت رسمی‌تان با پیشنهاد ما به محض اینکه دعوت‌نامه رسمی را دریافت کردید، برای ما بفرستید (یک ای‌میل کافی است).

بعد از ۲ روز روی بورد پست دانشکده دیدم نامه دارم. وقتی نامه رو باز کردم و دعوت‌نامه رو دیدم، از خوشحالی نزدیک بود پرواز کنم! توی پاکت علاوه بر دعوت‌نامه، چند تا برگه دیگه هم برام فرستاده بودن؛ از جمله نقشه کامل مرکز، راه‌های زمینی و هوایی رسیدن به مرکز، ساختمون محل اقامتم، برنامه حرکت سرویس‌های داخل محوطه مرکز و بیمه‌نامه ۱ ساله اقامتم توی ایتالیا.

از اون ور کارهای پایان‌نامه‌ و زبانم هم داشت خوب پیش می‌رفت. تصمیم گرفتم برم وزارت علوم تا برای سازمان نظام وظیفه نامه بگیرم که برای شرکت توی این دوره بهم معافیت تحصیلی بدن. صبح ساعت ۷:۳۰ جلوی در ورودی وزارت علوم بودم. اولین نفری بودم که وارد بخش «اعزام با هزینه شخصی» شدم (به اون‌هایی که با هزینه خودشون یا با بورسیه دانشگاه‌های خارجی پذیرش می‌گیرن، اعزام با هزینه شخصی می‌گن). اونجا در کمال ناباوری بهم گفتن این دانشگاه مورد تایید ما نیست و نمی‌تونیم بهت نامه بدیم و نامه پذیرشم رو پرت کرد جلوم! پرسیدم چرا؟ گفتن چون توی لیست دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم نیست. وزارت علوم یه فایل ورد مسخره داشت که همه دانشگاه‌های مورد تاییدش رو توش لیست کرده بود. خیلی بدیهیه که سرعت تاسیس دانشگاه‌ها توی دنیا اون‌قدر زیاده که از لیست کردن‌شون جا می‌مونه. هر چقدر باهاشون صحبت کردم، فایده‌ای نداشت. می‌گفتن برو از یه دانشگاه دیگه دعوت‌نامه بیار تا بهت نامه بدیم. انگار دعوت‌نامه پفکه که می‌شه از هر دکه‌ای تهیه‌ش کرد! انگار هر روز می‌شه از یه دانشگاه خارجی پذیرش گرفت!

خسته و ناامید برگشتم تبریز. موضوع رو با یکی از استادهام که یکی از همکلاسی‌های دوران تحصیلش، یکی از مدیرکل‌های وزارت علوم بود، مطرح کردم. یه نامه براش نوشتیم و فکسش کردیم. قول پیگیری داد؛ اما فایده‌ای نداشت. خودم دوباره برگشتم تهران و به سختی با یکی دیگه از مدیرکل‌های وزارت علوم و یکی از معاون‌های وزیر علوم صحبت کردم. فقط می‌گفتن پیگیری می‌کنیم؛ ولی خبری نمی‌شد. چقدر بین تبریز و تهران رفت‌وآمد کردم!

روزها داشت عین برق و باد می‌گذشت و من روز‌به‌روز ناامیدتر می‌شدم تا اینکه یه روز حین وبگردی دیدم ۱-۲ روز قبل از شروع کلاس‌هام توی ایتالیا، یه کنفرانس ریاضی ۳ روزه توی ترکیه برگزار می‌شه. اون موقع ترکیه ویزا نمی‌خواست. اینجا بود که یه فکری به ذهنم رسید: چند روز قبل از ۱ سپتامبر به بهونه ارائه یه مقاله توی این کنفرانس با گذاشتن وثیقه، یه اجازه خروج موقت بگیرم و برم ترکیه و دیگه برنگردم و از اونجا برم ایتالیا! واسه همین در عرض چند ساعت یه مقاله انگلیسی حرفه‌ای با فرمت این کنفرانس درست کردم و بردم آموزش دانشکده و گفتم می‌خوام توی کنفرانس فلان شرکت کنم. این هم مقاله‌مه. یه نامه خطاب به آموزش کل می‌خوام برای شرکت توی این کنفرانس. طرف یه خرده نگاه کرد دید همه چیز منطقی و درسته. بهم نامه رو داد. نامه رو بردم آموزش کل و اونجا هم بدون گرفتن هیچ ایرادی یه نامه خطاب به وزارت علوم برام نوشتن. خلاصه رفتم وزارت علوم و اون‌ها هم تایید کردن و برای نظام وظیفه یه نامه بهم دادن. توی نظام وظیفه هم فکر کنم ۱۵ میلیون تومن وثیقه گذاشتم و یه اجازه خروج ۱۵ روزه توی پاسپورتم زدن.

خوشحال برگشتم تبریز؛ اما بعد از چند روز فکر کردم این روش رفتن درست نیست. آدم نباید پل‌های پشت سرش رو خراب کنه؛ مخصوصاً اینکه این دوره، ۱ ساله بود و اگه توی این ۱ سال از یه جای دیگه پذیرش نمی‌گرفتم، مجبور بودم برگردم ایران و اگه برمی‌گشتم، معلوم نبود به خاطر سربازی چه بلایی سرم می‌آوردن. واسه همین این نقشه رو کلاً بی‌خیال شدم.

چند روز بعد وقتی کامل مطمئن شدم که راه دیگه‌ای وجود نداره، به مرکز ای‌میل زدم و گفتم نمی‌تونم نمیام:

خیلی دوست داشتم توی این دوره شرکت کنم؛ نه فقط به خاطر بعد علمیش. بیشتر به خاطر جو بین‌المللیش و تجربه زندگی با آدم‌هایی از فرهنگ‌ها و پیشینه‌های مختلف. این دوره یه دوره پیش‌دکتراست و می‌تونه یه سکوی پرتاب خوب برای فرد باشه؛ پس اگه شرایطش رو دارین، مخصوصاً اگه خانم هستین و مشکل سربازی ندارین، پیشنهاد می‌کنم شانس‌تون رو برای گرفتن پذیرش از مرکز ICTP امتحان کنین. برای مکاتبه با این مرکز هم می‌تونین از راهنمای نوشتن ای‌میل رسمی استفاده کنین. اطلاعات کامل در مورد برنامه دیپلم این مرکز رو می‌تونین توی این صفحه ببینین. کل سایت به زبان انگلیسیه.

امیدوارم اطلاعاتی که اینجا در مورد این مرکز نوشتم و همچنین تجربیاتم خودم از گرفتن پذیرش از این مرکز به درد اون‌هایی که می‌خوان برای این مرکز اپلای کنن، بخوره و با دید بازتری برای پذیرش اقدام کنن.

نظری اگه دارین، خوشحال می‌شم پایین پست بنویسین. 

اگر می‌خواهید از انتشار نوشته‌های بعدی پانویس باخبر شوید، می‌توانید به طور رایگان، مشترک خوراک پانویس، اینستاگرام و یا کانال تلگرام پانویس شوید و یا برای اشتراک ای‌میلی، ای‌میل خود را در کادر زیر وارد و ثبت کنید. دقت داشته باشید که برای فعال‌سازی اشتراک ای‌میلی، باید ای‌میلی که از طرف وبلاگ برای‌تان فرستاده می‌شود را تأیید کنید.