در نوشتههای پیشین، با کاربرد نشانههای نقطه و کاما در نوشتار آشنا شدیم. در این نوشته، کاربردهای نشانه «نقطه ویرگول» یا همان «؛» را میبینیم.
نشانه نقطه ویرگول، نشانه مکثی بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه است. موارد استفاده از این نشانه، بسیار اندک است و جز در مواقعی که به کار بردن آن موجب روشنی معنا و رفع ابهام میشود، استفاده از آن توصیه نمیشود.
کاربرد نقطه ویرگول
۱. هنگام برشمردن و تفکیک اجزای مختلف وابسته به یک حکم کلی به شکل فهرست، دستهبندی و شمارهبندی و یا بدون شماره و پشت سر هم:
در داستان شاهد چهار نوع حرکت هستیم: جنگ و کشمکش؛ انجام دادن کار دشوار؛ کشمکش و کار دشوار؛ بسط داستان بدون هیچیک از اینها.
آثار مولانا جلالالدّین رومی عبارتاند از: مثنوی معنوی؛ فیه مافیه؛ دیوان کبیر؛ مجالس سبعه.
دقت داشته باشید که در اینجا، برخلاف نشانه کاما، قبل از آخرین مورد، از «و» استفاده نمیشود.
اهداف ما در درستنویسی عبارتاند از:
آ. رعایت صورت درست کلمات؛
ب. ارائه شکل بهتر از نوشته برای خواندن بهتر؛
پ. سرعت بخشیدن در کارها.
توجه داشته باشید که همواره پس از آخرین مورد، حتی اگر مورد، به صورت جمله کامل هم نباشد، نقطه گذاشته میشود.
۲. به جای نقطه، پیش از جملهای توضیحی و تکمیلی که به دنبال جمله قبلی آمده باشد؛ اما معنای جمله قبلی به خودی خود نیز کامل باشد:
این مذاکرات اگر به همین ترتیب ادامه یابد، به نتیجه نخواهد رسید؛ اگر هم با واکنش کشورهای حوزه خلیج فارس روبرو شود، ممکن است به ایجاد تنش میان دو طرف مذاکره ختم شود.
۳. برای جدا کردن عبارتها یا جملههای شرطی که درون آنها ویرگولهای متعدد به کار رفته باشد، به جای ویرگول برای تمایز، از نقطه ویرگول استفاده میشود:
اگر دولت نتواند وظایف خود را که همان تأمین امنیت، حفظ حقوق مردم، تسهیل قوانین و مسایلی از این قبیل است، به خوبی انجام دهد؛ مردم با دیدن کمترین نارسایی، آن را به دولت نسبت میدهند.
۴. در جملههای مرکب و قبل از کلمههای توضیحی (مثل: یعنی، مانند، مثلاً، زیرا، اما، بنابراین، در نتیجه، از این رو، در این صورت، چنانکه، با وجود این، با این حال، با این همه، برای نمونه، در مثل، به فرض و همانطور که):
ایران تاریخ پرنشیب و فرازی داشته است؛ برای نمونه دوره مغول را مطالعه کنید.
قانون جذب «علم» نیست؛ با وجود این خیلیها آن را باور دارند.
دقت داشته باشید که شرط به کار بردن نقطه ویرگول قبل از کلمههای توضیحی این است که قبل از خود نقطه ویرگول، فعل قرار گرفته باشد؛ در غیر این صورت از ویرگول استفاده میکنیم:
معلم، یعنی عاشق کلاس، درس، مدرسه و دانشآموز.
نکته پایانی اینکه مانند حالت نقطه و کاما، نقطه ویرگول نیز به کلمه قبل از خود میچسبد و با کلمه بعد از خود، یک فاصله دارد:
در نوشتههای بعدی «پانویس»، به دیگر نشانههای نگارشی آشنا میشویم؛ بنابراین برای باخبر شدن از این نوشتهها، میتوانید مشترک خوراک «پانویس» و یا مشترک ایمیلی «پانویس» شوید.
منبع: کتاب «راهنمای ویراستاری و درستنویسی»
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=920
نوشتههای مشابه با این نوشته
- کاربرد علامت گیومه یا نقلقول در نوشتار
- کاربرد نشانه دو نقطه در نوشتار
- ویراستاری فنی و صفحهآرایی حرفهای کتاب
- کاربرد نشانه نقطه ویرگول در نوشتار
- کاربرد نشانه ویرگول، کاما یا درنگنما
- نشانهگذاری و کاربرد نشانه نقطه در نوشتار
- انواع ویرایش: فنی؛ زبانی-ساختاری و تخصصی-علمی
- معرفی کتاب: راهنمای ویراستاری و درستنویسی

درود، توی این جمله: باید بدانیم که مشکل با مفاهیم است؛ نه با ویرایشگران. بعد از «است» بهتره کاما بیاد یا نقطه ویرگول؟
نقطهویرگول.
درود، یه سوال داشتم. یه کلمه یا عبارت انگلیسی رو چجوری توی یه متن فارسی باید بنویسیم؟ مثلا توی علامت نقل قول یا تمام خط یا همینجوری عادی و بدن هیچی؟
نقل قول لازم نیست. قانون خاصی در موردش ندیدم؛ ولی خودم اگه جمله انگلیسی، طولانیتر از نصف طول خط باشه، توی یه خط جدا و به صورت چپچین میارمش.
آنقدر که من میدانم، اصولاٌ این نوع علائم و دیگر موارد مشابه مانند ایجاد پارگراف در نگارش فارسی، در یکی دو قرن اخیر از زبانهای اروپایی به زبان فارسی آمده . تا پیش از آن تمام صفحه با خطوط متن پر میکردند.
ایرادی هم ندارد، چون در بهتر و راحت تر خواندن متن کمک بسیاری می کند.
من خود مدتهاست که فقط از ویرگول استفاد می کنم و نقطه ویرگول به کنار گذارده ام.
سلام ، خداوند بینهایت مهربان را بینهایت شکر میکنم که انسانهای خوبی چون شما آفریده است و گاهی توسط آنها به ما می آموزد ، من برای نوشتارم در وب سایت آژانس مسافرتی فارا گشت بخصوص در قسمت مقالات گردشگری ، درگیر درست رعایت کردن جملات بودم و تابحال از نقطه ویرگول استفاده نکرده بودم ولی با این صفحه ذهنم باز شد و اینطور که مشخصه یک سری از متن هایم از نظر نوشتاری ایراد دارد ، فکر کنم یک آپدیت کلی چند روزه منتظر من است 🙂 متشکرم از اطلاعات خوبتان
به نظرتون بعد از سلام یا درود یا چیزهایی به این شکل، بهتره ویرگول استفاده بشه یا نقطه ویرگول؟
کدوم یکی درسته؟
سلام. ادامه جمله …
سلام؛ ادامه جمله …
سلام، ادامه جمله …
به نظرم نقطه درسته.
سلام، به تبعیت از خارجکیها، بنده بعد از سلام از ویرگول استفاده میکنم. بهنظرم این درستتر باشد. نقطه را هم اصلاً پیشنهاد نمیکنم. :))
بستگی به شرایط ما خواهیم آمد
بعد از شرایط ویرگول لازم است یا نقطه ویرگول
ویرگول
بسیار کامل و جامع بود، ممنون.
عالی بود ممنون از زحمتتون
این مثال اشتباه است و اینجا باید ویرگول استفاده شود:
مَثَل «با یک گل، بهار نمیشود»؛ یعنی اینکه با یک مورد نمیتوان حکم کلی کرد.
علت آنکه عبارت داخل گیومه به کلمه قبل اضافه شده؛ مَثَل «فلان»، روایت «بهمان»، نکته «چنان» و ….
حتی مشمول توضیحی که خودتان بعدتر آوردهاید (دقت داشته باشید که شرط بهکاربردن نقطه ویرگول قبل از کلمههای توضیحی این است که قبل از خود نقطه ویرگول، فعل قرار گرفته باشد) هم نمیشود چون فعل جزوی از آن مَثَل است نه آنکه عبارت قبل با فعل تمام شده باشد!
فرض کنیم مَثَل دیگری موردمثال بود: «گهی پشت زین و گهی زین به پشت» که مختوم به فعل نیست پس نمیتواند در موقعیت مشابه با نقطهویرگول بیاید.
پس:
مَثَل «با یک گل، بهار نمیشود»، یعنی اینکه با یک مورد نمیتوان حکم کلی کرد.
مَثَل «گهی پشت زین و گهی زین به پشت»، یعنی خوشی و ناخوشی پایدار نخواهند بود.
آیه «بخورید و بیاشامید اما اسراف نکنید»، یعنی قرآن نه به مصرف کم که بر استفاده بهاندازه تاکید دارد.
باهاتون موافقم. مثال رو حذف کردم و یه مثال دیگه نوشتم.
ممنون که تذکر دادین.
خیلییییییییی خوب بود
خیلی خوب بود ممنون
عالی بود. مرسی
از راهنماییتان سپاسگزارم. شما یک جا میگویید کاما و جای دیگر میگویید نقطهویرگول. بهتر است میان کامای انگلیسی و ویرگول فرانسوی یکی را برگزینید و به کار برید.
حق با شماست؛ ولی «نقطهکاما» زیاد مرسوم نیست.
همین گونه است؛ ولی «ویرگول» کاملاً معمول است.
با سلام
در نوشتن نامه های اداری، وقتی که نام مخاطب و سمت مخاطب ذکر میشه هم از نقطه ویرگول میتوان استفاده کرد؟
مثلا:
جناب آقای احمدی
مدیر محترم مدرسه پرتو دانش؛
سلام
…..
شاید بشه؛ ولی من تا حالا ندیدم.
آقای دامنافشان، نظرتون دربارۀ استفاده از دونقطۀ افقی (..) چی هستش؟ تا اونجاییکه دیدم، حقِ این بیچارۀ مفلوک خورده شده!
تا حالا توجه نکردم. اگه چیزی پیدا کنم، همین جا مینویسم.
عالی بود . خیلی ممنونم .
با سلام خدمت شما دوست عزیز
آیا کاما گذاری متن زیر صحیح است؟ با در نظر داشت اینکه قبل از واو نباید ویرگول گذاشته شود، روش صحیح ویرگول گذاری بخش آخر باید چطور باشد؟
“يوسف زعين: در بوكمال سال1931م بدنيا آمد، وي پزشک بود، و از 1963م تا 1964م به عنوان وزير کشاورزی فعالیت نمود، بعد در بريتانيا سفير شد، و در 1965م به عنوان عضو مجلس رهبري منطقه¬ای پذيرفته شد، و از فوريه 1966م تا اكتبر 1968م به عنوان صدر اعظم تعيين گرديد، و تا سال 1970م پابرجا بود”.
به نظر من اینطور درسته:
يوسف زعين: در بوكمال سال 1931م بدنيا آمد. وي پزشک بود و از 1963م تا 1964م به عنوان وزير کشاورزی فعالیت نمود؛ سپس در بريتانيا سفير شد و در 1965م به عنوان عضو مجلس رهبري منطقهای پذيرفته شد. از فوريه 1966م تا اكتبر 1968م به عنوان صدر اعظم تعيين گرديد و تا سال 1970م پابرجا بود.
يوسف زعين: در بوكمال سال 1931م بدنيا آمد؛ وي پزشک بود و از 1963م تا 1964م به عنوان وزير کشاورزی فعالیت نمود؛ سپس در بريتانيا سفير شد و در 1965م به عنوان عضو مجلس رهبري منطقهای پذيرفته شد؛ از فوريه 1966م تا اكتبر 1968م به عنوان صدر اعظم تعيين گرديد و تا سال 1970م پابرجا بود.
این بهنظرم صحیحتر هست. 🙂
سلام
من در یکی از تیترهای پایاننامه میخوام مضمون «چالشها به عنوان مقدمهای بر دومین مدل پیشنهادی» رو منتقل کنم. استفاده از بهعنوان رو در تیتر نمیپسندم. به جای اون میشه از یه نشانه استفاده کرد؟ مثلا،
«چالشها: مقدمهای بر دومین مدل پیشنهادی»
یا
«چالشها؛ مقدمهای بر دومین مدل پیشنهادی»
یا ؟؟
(کاربرد ویرگول از جهت انتقال مفهوم مناسب نیست.)
البته نوشتهی شما رو هم خوندم که کاربرد نقطه ویرگول بعد از کلمه جایگاهی نداره! دنبال تبصره میگشتم 😉
پیشنهاد من استفاده از دونقطه است.
سپاس 🙂
با سلام و خسته نباشید
نمی دونم چرا ایمیلتونو هر چی میزنم می گه اشتباهه؟!
بنده کارشناس ارشد ادبیات فارسی هستم. می شود در زمینه ویراستاری با شما همکاری داشته باشم؟
خوشحال می شوم اگر همکاری بنده را قبول فرمایید.
با تشکر
ایمیل اشتباه نیست و به خوبی کار میکنه. فقط به جای /AT/ باید @ بنویسید.
باعث افتخار منه؛ اما متاسفانه فعلاً فرصت همکاری رو ندارم. این روزها مشغول نوشتن یک کتاب دانشگاهی هستم.
من اتفاقا همه جوره امتحان کردم ولی ارور میداد…
بهرحال ممنون از پاسختان
سلام،
مطالبتون کامل بود. ممنون
خيلي جالب بود و من از آن استفاده كردم
ب. ارایه شکل بهتر از نوشته برای خواندن بهتر؛
چرا به جای ارائه ،ارایه نوشته شده است؟آیا ارایه درست تر است؟با تشکر
همون «ارائه» درست هستش. اصلاح شد. این به خاطر عادت من در نوشتن «ارایه» به جای «ارائه» است.
ممنون از توجهتون.
منظور من مورد ۴ همین متن بود.
عبارت ویرگولپاشی در اصل یادگار دوران لوحههای سربی چاپ است. وقتی که در جیب هر ویراستاری چند کیلو لوحه ویرگول و نقطه سربی پیدا میشد تا بین متن قرار بدهند. :دی
در ادامه کامنتم در پست مربوط به ویرگول، نکتهای که به نظرم اینجا خیلی توی چشم میآد اما ذکر نشده همان جان کلام نوشته شاملوست.
اگر سعی کنیم جملهای بنویسیم که بدون نیاز به نشانه گذاری به آسانی خوانده شود، نتیجه سلیسترین جمله ممکن خواهد بود.
در واقع هر جایی که هیچ چارهای نداریم باید از این علائم استفاده کنیم. استفاده زیاد از این موارد به خصوص ویرگولپاشی منجر به وصله پینه کردن جملات به یکدیگر میشود.
*
برای مثال، نمونههای مورد ۴ منظور رو رسانده، ولی استفاده واقعی از چنین جملاتی در ترجمه و نوشتن منجر به جملات طولانی میشه که فقط به زور این علامتها به هم چسبیده.
متاسفانه بسیاری از نویسندگان و مترجمین ما به جای اینکه سعی کنند نگارش خودشون رو بهبود بدهند، پشت این علايم نگارشی پنهان شدهاند.
اگر سعی کنیم جملهای بنویسیم که بدون نیاز به نشانه گذاری به آسانی خوانده شود، نتیجه سلیسترین جمله ممکن خواهد بود.
در واقع هر جایی که هیچ چارهای نداریم باید از این علائم استفاده کنیم. استفاده زیاد از این موارد به خصوص ویرگولپاشی منجر به وصله پینه کردن جملات به یکدیگر میشود.
چقدر قشنگ! اتفاقاً آقای دکتر ذوالفقاری، نویسنده کتاب بالا هم برای این جور مواقع، از اصطلاح «ویرگولستار» استفاده کردهاند.
برای مثال، نمونههای مورد ۴ منظور رو رسانده، ولی استفاده واقعی از چنین جملاتی در ترجمه و نوشتن منجر به جملات طولانی میشه که فقط به زور این علامتها به هم چسبیده.
من متوجه نشدم کدوم مورد رو میگید. مورد ۴ همین پست یا پست «کاربرد نشانه ویرگول، کاما یا درنگنما»؟
سلام.
مطالب شما همیشه برای من جالب بوده. ممنون.
آقای دامن افشان من به دنبال فونت های پارسی تک بصورت opentype هستم. فونتهای مثل فونت کتابای مرکز نشر یا انتشارات فاطمی. اسم فونت مد نظرم فروردین هست. شما میتونید کمکم کنید؟
سلام. متاسفانه تا جایی که اطلاع دارم، تا به حال، گونه opentype این قلم ساخته نشده. البته میتونید با fontforge این کار رو انجام بدید.
راستی، این سوال با این نوشته، ارتباطی نداشت:-)