یکی از چیزهایی که توی رفتار مسئولان ایرانی تقریباً هیچ‌وقت نمی‌بینیم، عذرخواهی کردنه. حتی وقتی اشتباه بزرگی می‌کنن یا حرف خیلی غیرمنطقی‌ای می‌زنن و به سرعت توی اینترنت وایرال می‌شه، یا سکوت می‌کنن یا دچار مغالطه می‌شن یا یه نفر دیگه به‌جاشون عذرخواهی می‌کنه یا می‌گن صحبت‌های من تقطیع شده بود! اگر هم بخوان عذرخواهی کنن، می‌گن «اگه این حرف یا رفتارم باعث رنجش و ناراحتی کسی شده، عذرخواهی می‌کنم»؛ یعنی واضح نمی‌گن حرف یا رفتارم اشتباه بود! کاش کمی عذرخواهی کردن رو از ژاپنی‌ها یاد بگیریم که وقتی کار اشتباهی می‌کنن، جلوی دوربین خبرنگارها بدون آوردن هیچ بهونه‌ای تا کمر خم می‌شن؛ عذرخواهی می‌کنن و می‌گن برای جبران اشتباه و جلوگیری از تکرارش در آینده چه کارهایی می‌خوان بکنن.
این آقا اسمش یوشیکی ساسای (Yoshiki Sasai) هستش. ۶۰ سال پیش توی استان هیوگوی ژاپن به دنیا اومد. بزرگ که شد، به مدرسه پزشکی دانشگاه کیوتو رفت و درس خوند. سال ۱۹۹۳ مدرک دکتراش رو از همین دانشگاه گرفت. ۵ سال بعد یعنی در سن ۳۶ سالگی به خاطر برجسته بودن پژوهش‌هاش در زیست‌شناسی استادتمام شد.
یوشیکی ساسای
چند سال بعد توی یه موسسه خیلی معتبر توی ژاپن به اسم ریکن (Riken) و در زمینه سلول‌های بنیادی مشغول به کار و یکی از برجسته‌ترین محقق‌های اونجا شد. این موسسه ۱۰۵ سال پیش تاسیس شده و تحقیقات زیادی در رشته‌های فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم محاسباتی و… رو هدایت و با ۴۸۵ موسسه در دنیا همکاری می‌کنه. سال ۲۰۱۴ دو مقاله تحت نظارت ساسای برای چاپ به ژورنال نیچر که یکی از معتبرترین ژورنال‌های علمی دنیاست، فرستاده شد. محقق‌ها توی این مقاله‌ها گزارش کرده بودن که تونستن سلول‌های معمولی موش رو از طریق در معرض قرار دادن اون‌ها در محیط ملایم اسیدی به سلول‌های بنیادی تبدیل کنن که در نوع خودش یه انقلابی بود.
مقاله‌ها پذیرفته و چاپ شدن؛ اما بعد از انتشار مقاله‌ها یه مشکلی به وجود اومد: آزمایش‌های انجام‌شده توی مقاله‌ها تکرارپذیر نبودن! یعنی وقتی آزمایش‌های توی مقاله‌ها توسط محقق‌های دیگه در جاهای دیگه دنیا انجام شد، به نتایجی که توی مقاله‌ها ادعا شده بودن، نرسیدن. این یعنی داده‌های مقاله، واقعی نبودن و دستکاری شده بودن. به نیچر اطلاع داده شد. نیچر از نویسنده اول مقاله یعنی هاروکو اوبوکاتا (Haruko Obokata) که ۳۰ ساله و توی ریکن محقق مهمان بود، توضیح خواست. ریکن هم فوری یه تیم حقیقت‌یاب تشکیل داد تا همه چیز روشن بشه؛ چون آبروی موسسه در خطر بود.
هاروکو اوبوکاتا
اوبوکاتا اعتراف کرد که به خاطر جوونی و بی‌تجربگی یه اشتباه مصلحتی کردم و بعضی از داده‌ها رو از رساله دکترام و مقاله‌های دیگه برداشتم. کمی بعد به یه برنامه زنده تلویزیونی دعوت شد و در حالی که اشک از چشم‌هاش جاری بود، به سوالات و ابهامات جواب داد. بارها دولا شد و به خاطر تلاش‌های ناکافی و مهارت پایین عذرخواهی کرد؛ اما دستکاری نتایج رو انکار کرد. بقیه نویسنده‌ها بی‌گناه شناخته شدن.
عذرخواهی هاروکو اوبوکاتا
همکارهاش یکی‌یکی از نیچر خواستن مقاله‌ها رو اصطلاحاً retract کنه؛ یعنی باطل‌شون کنه تا اینکه خود اوبوکاتا مقاله‌ها رو باطل کرد. ریکن بعد از این اتفاق یه تجدیدنظر اساسی توی فرایندهای نظارتی و تیم‌های مدیریتیش کرد.
باطل شدن مقاله توی ژورنال‌های علمی خیلی معتبری مثل نیچر خیلی خیلی کم اتفاق می‌افته. این افتضاح برای جامعه علمی ژاپن خیلی خجالت‌آور و گرون تموم شد؛ طوری که ساسای به خاطر اینکه تحقیق تحت نظارت اون انجام شده بود و معاون مدیر موسسه ریکن بود، چنان دچار افسردگی شد که کارش به بیمارستان کشید. ۱ ماه بعد که از بیمارستان مرخص شد، از شدت شرمساری توی دفتر کارش خودکشی کرد و ۲ ساعت بعد توی بیمارستان از دنیا رفت! قبل از خودکشی ۳ یادداشت خداحافظی نوشته بود. توی یکیش نوشته بود: «عمیقاً شرمنده‌ام». توی یکی دیگه‌ش خطاب به اوبوکاتا نوشته بود: «فراموش نکن سلول‌های Stap رو بازتولید کنی».
ریکن با دیدن این درخواست ساسای به اوبوکاتا یه فرصت پیشنهاد داد تا آرزوی ساسای رو برآورده کنه. اوبوکاتا قبول کرد. ریکن هم بهش اجازه داد تحت نظارت خیلی شدید به تیمی از محقق‌ها کمک کنه تا نتایج رو بازتولید کنه؛ اما بعد از ۸ ماه تلاش، این تیم شکست رو پذیرفت و معلوم شد همه ادعاها الکی بوده و اوبوکاتا تقلب کرده. به دنبال این افتضاح چند ماه بعد دانشگاه محل تحصیل اوبوتاکا هم مدرک دکتراش رو پس گرفت و اوبوکاتا رسوای ۲ عالم شد.
نوشته‌های مرتبط
- پاسخ به چند سوال درباره دزدی علمی (۱)
- پاسخ به چند سوال درباره دزدی علمی (۲)
- یک دزدی علمی عجیب؛ کپی از کپی
- چطور کیفیت مجلات علمی را بسنجیم؟
بله، خوب همین کارها را می‌کنند دیگه کسی جرئت نمی‌کنه معذرت خواهی کنه
واقعا نفس حبس کن بود نتیجه -_-
جالب بود
جالب و پندآموز بود.
مرسی.
باتشکر – جالب بود
عالی بود
مطلب مفید و قشنگی بود. سپاس
دیگه حداقل دانشگاه نباید مدرکش را باطل میکرد و زیاده روی کرده چون یک دانشجوی جوان و بی تجربه بوده که تحت تاثیر شرایط مرتکب اشتباه شده و تازه معذرت خواهی هم کرده بود.
موضوع بسیار جالبی بود.سپاس