کاربرد نشانه ویرگول، کاما یا درنگ‌نما

در یکی از نوشته‌های قبلی، با کاربرد نشانه نقطه در نوشتار آشنا شدیم. در این نوشته، نوبت به نشانه ویرگول، کاما یا درنگ‌نما می‌رسد. ویرگول، کاما یا درنگ‌نما، نشانه مکث کوتاه در جمله است و نشان می‌دهد که اجزای دو طرف آن با هم پیوند دارند. در ادامه کاربردهای آن را با هم می‌بینیم.

۱. میان دو جمله پایه و پیرو:

اگر درس نمی‌خواندم، قبول نمی‌شدم.
کارهایی که او انجام می‌دهد، شایسته یک مدیر نیست.

۲. برای عطف کلمه‌ها، جمله‌ها، عبارت‌ها و سازه‌های هم‌پایه:

افزایش قیمت جهانی کاغذ، تأخیر در واردات، بازگشایی مدارس و اختلاف عرضه و تقاضا، موجب افزایش شدید قیمت کاغذ شد.
کشور ایران دارای جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی زیادی است.

دقت داشته باشید که قبل از آخرین کلمه یا عبارت، به جای کاما، واو می‌آید.

۳. در آغاز و پایان جمله‌ها یا عبارت‌های معترضه که به صورت صفت، بدل، جمله تفسیری، توضیحی یا دعایی می‌آید:

ابوسعید که رحمت خداوند بر او باد، عارفی وارسته بود (جمله دعایی)
احمد عادل، رئیس کتابخانه، از سفر بازگشت. (عبارت وصفی)
شناختن این نویسنده، چنان که او بود، آسان نبود. (عبارت وصفی)
عباس آقا که مدتی در سفر بود، حالا با خانواده‌اش زندگی می‌کند. (جمله توضیحی)

دقت داشته باشید که اگر جمله بدلی و معترضه، طولانی باشد، بهتر است از خط فاصله استفاده کنیم:

سید اشرف‌الدین-مدیر و دبیر روزنامه مشهور نسیم شمال و شاعر آزادی‌خواه و طرفدار توده محروم و مسلمان-از میان مردم برخاست.

۴. بعد از گروه قیدی در آغاز جمله:

سرانجام، مذاکرات ایران با سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان پایان یافت.
به عبارت دیگر، افزایش تولید، همان افزایش سرمایه است.

۵. برای جلوگیری از اشتباه در خواندن جمله، یعنی در جایی که ممکن است خواننده، کلمه‌ها را با کسره اضافه بخواند یا دو کلمه، شبیه هم باشد:

پس از این اقدامات قانونی، مجلس بررسی دو لایحه دیگر را به آینده موکول کرد.
استاد، غلامحسین یوسفی را ادیبی برجسته معرفی کرد.
پس از این مسئله، مسئله افزایش تعداد خانوارها اهمیت بیشتری دارد.

توجه داشته باشید که در نثر کهن، گاهی متمم با دو حرف اضافه به کار می‌رفت. برای درست خواندن چنین جمله‌هایی لازم است پس از حرف اضافه متمم، از ویرگول استفاده کنیم:

کمندی به فتراک زین بر، ببست.

۶. برای جدا کردن اعداد، نشانی و اطلاعات کتاب‌شناختی:

در جلدهای ۲، ۸، ۱۲، ۱۸ و ۲۰ تفسیر ابوالفتح رازی، به موضوع اشاره شده است.

دقت داشته باشید که نوشتن اعداد در این گونه موارد، از راست به چپ است که در آخرین عدد به جای «،» از «و» استفاده می‌شود.

در سال ۱۳۸۷، ۱۰۰۰۰۰ نفر به دانشگاه‌های کشور راه یافتند.
تهران، خیابان سیندخت شمالی، خیابان زرین، پلاک ۳، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
آرین‌پور، یحیی، از صبا تا نیما، تهران، زوار، ۱۳۶۵

توجه داشته باشید که در موارد زیر، هیچ‌گاه از ویرگول استفاده نکنید:

آ. در شعر اگر بین سازه‌های هم‌پایه، «و» عطف قرار گرفته باشد، به دلیل بر هم خوردن وزن شعر نمی‌توان از ویرگول استفاده کرد:

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند

ب. قبل از «و»، «یا»، «سپس»، «پس»، «که» و کلمه‌های عطف و فعل.

پ. بعد از «را»، «که»، «اگر» و حروف اضافه.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید، رعایت فاصله بین نشانه کاما و کلمه‌های قبل و بعد از خود است. همان‌طور که در شکل زیر نیز می‌بینید، کاما به کلمه قبل از خود می‌چسبد؛ اما یک فاصله با کلمه بعد از خود دارد:

امیدوارم که این نوشته هم برای‌تان مفید بوده باشد. اگر می‌خواهید از انتشار نوشته‌های بعدی پانویس باخبر شوید، می‌توانید به طور رایگان، مشترک خوراک پانویس، اینستاگرام و یا کانال تلگرام پانویس شوید و یا برای اشتراک ای‌میلی، ای‌میل خود را در کادر زیر وارد و ثبت کنید. دقت داشته باشید که برای فعال‌سازی اشتراک ای‌میلی، باید ای‌میلی که از طرف وبلاگ برای‌تان فرستاده می‌شود را تأیید کنید.

منبع: کتاب «راهنمای ویراستاری و درست‌نویسی»
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=872