ویروس کرونا و توسعه

حسن فتاحی: این روزها کشور درگیر نبردی تمام‌عیار با ویروس کرونا است. کرونا میهمان ناخوانده نبود و می‌توانستیم با تمهیداتی از شیوع آن به این شکل جلوگیری کنیم؛ اما آنچه امروز شاهدش هستیم بنا بر اظهارات رسمی بیش از نیمی از استان‌های کشور درگیر ویروس کرونا شده‌اند. پدیده کرونا هم سپری خواهد شد و امید آن دارم با کمترین خسارت‌های اجتماعی و اقتصادی و انسانی همراه باشد؛ اما باید بدانیم کرونا نه اولین است و نه آخرین؛ بنابراین خوب است درس‌هایی را از آنچه نامش را «ویروس کرونا و توسعه» نهاده‌ام، بیاموزیم.

مسئولیت سنگین پزشکان در مواقع بحران

ترجیح می‌دهم اولین درس از کرونا را خطاب به دانش‌آموزانی بنویسم که خودشان یا خانواده‌هایشان کوشش بسیار دارند تا وارد رشته پزشکی شوند. چند سالی است در ایران اقبال عمومی به رشته پزشکی شدت گرفته و مهم‌ترین دلیل آن درآمد بالا و جایگاه اجتماعی آن است. پزشکی همیشه صبح و بعدازظهر دو ساعت به مطب رفتن نیست. پزشکی همیشه جراحی‌های زیبایی با سود میلیونی نیست. روی دیگر پزشکی بار سنگین مسئولیت اجتماعی در مواقع بحران است. در این روزها بار سنگین نظام سلامت کشور روی دوش پزشکان و پرستاران و داروسازان و کادر درمانی و کادر فنی و کادر خدماتی و داروخانه‌ها و درمانگاه‌ها است. این عزیزان خودشان بیش از بقیه اقشار جامعه در معرض ابتلا قرار دارند و آنچه این روزها شاهدش هستیم چهره‌ای واقعی‌تر از علم پزشکی و مسئولیت فردی است که وارد این رشته می‌شود. خوب است خانواده‌ها و دانش‌آموزان به هنگام انتخاب رشته روزهای کرونا را فراموش نکنند و با خودشان صادقانه بیندیشند که آیا روحیات، توانایی و قابلیت‌های ذهنی آن‌ها مناسب رشته پزشکی و رشته‌های بسته به آن است یا نه.

ویروس کرونای جدید

تفاوت رشد، پیشرفت و توسعه

متخصصان توسعه بر این باورند که عموم مردم غالباً دو واژه «رشد» و «پیشرفت» را با «توسعه» اشتباه می‌گیرند. رشد به معنای این است که از هر آنچه داریم بیشتر بسازیم. یک خیابان و یک بزرگراه را به ده خیابان و ده اتوبان تبدیل کردن رشد نام دارد. حال اگر به خیابان‌ها و بزرگراه‌ها علائم راهنمایی، روشنایی، پمپ‌بنزین، استراحتگاه و دیگر موارد را اضافه کنیم به آن پیشرفت می‌گویند. حال اگر به افراد جامعه بیاموزیم که چگونه رانندگی کنند، چگونه موارد ایمنی را رعایت کنند، چگونه از امکانات استفاده کنند و چگونه با بحران‌ها و خطرات پیش‌آمده مواجه شوند، به مرحله توسعه قدم گذاشته‌ایم. کوتاه‌سخن اینکه محور توسعه انسان است و بدون انسان آموزش‌دیده و بامهارت توسعه رخ نخواهد داد. برای مواجه با ویروس کرونا هم باید توسعه‌یافته باشیم یعنی فقط باوجود جامعه انسانی بامهارت و آموزش‌دیده است که می‌توان به بحران‌های بزرگی همچون کرونا غلبه کرد.

کرونا ویروسی با ابعاد کوانتومی است و مقابله با آن نیازمند مشارکت تک‌تک افراد جامعه است. برای عبور از بحران کرونا نیازمند مشارکت هوشمندانه زوج مرتب «دولت-ملت» هستیم. فرد توسعه‌یافته آموزش‌ دیده است که اخبار جعلی منتشر نکند، اخبار را از مبادی رسمی پیگیری کند، تهدید کرونا را تبدیل به فرصت سودجویی نکند، کرونا را بهانه مسافرت قلمداد نکند. دورکاری را به بیکاری تبدیل نکند، کالاهای ضروری را چندین برابر نیازش تهیه نکند، در صورت نیاز به درمان ضابطه را فدای رابطه نکند، بهداشت فردی را رعایت کند و آگاه باشد که در اختیار گذاشتن کالاهای بهداشتی همچون پد و ژل ضدعفونی‌کننده با دیگران بیش از همه به سلامتی خود فرد کمک خواهد کرد و بسیاری اقدامات دیگر.

دولت توسعه‌یافته هم می‌داند باید سروقت و به‌موقع اطلاع‌رسانی کند، پیش از شیوع گسترده با همکاری مردم زیرساخت‌ها را آماده کند و از انتشار اخبار متناقض از زبان مسئولان خودداری کند. هیچ دولتی بدون مشارکت مردم توسعه‌یافته و هیچ مردمی بدون داشتن دولت توسعه‌یافته نمی‌تواند بحران‌هایی نظیر کرونا را کم‌هزینه و کم‌خطر سپری کند. دولت هوشمند و توسعه‌یافته برای عبور ایمن از بحران‌هایی نظیر کرونا به سه عنصر اساسی نیاز دارد: زمان لازم آمادگی برای ورود به بحران و مهار آن، شفافیت لازم برای جلب اعتماد عمومی و افزایش حداکثری همکاری مردم و نیز قاطعیت مناسب و بدون اغماض و استثنا در اجرایی کردن الزامات اجرایی و دستورالعمل‌ها.

استفاده از ظرفیت‌های مختلف برای حل بحران ویروس کرونا

درس مهم دیگری که باید از بحران کرونا بیاموزیم استفاده از ظرفیت‌های کلان است که به دو مورد آن اشاره می‌کنم. ارتش به‌عنوان نهادی که در تمام کشور حضور دارد و به‌عنوان نهادی که مستقل از مراکز دولتی و خصوصی، امکانات اجرایی و درمانی دارد در چنین مواردی بازوی کارآمدی است. در حوادثی همچون سیل و زلزله یگان‌های امدادرسانی ارتش به خاطر قابلیت‌هایی که دارند خیلی زود به یاری مردم شتافتند. در مواجه با کرونا هم بخش‌های درمانی و بهداشتی ارتش کمک بسیار خوبی برای مردم و نیز برای نهادهای درمانی کشور هستند. لازم است مردم و دولت نگاهشان را نسبت به نیروی نظامی همچون ارتش تغییر دهند و به آن به‌عنوان بازوی جلوبرنده «رشد، پیشرفت و توسعه» کشور نگاه کنند. عنصر مهم دیگری که می‌تواند در چنین شرایطی به کمک کشور بشتابد شرکت‌های «دانش‌بنیان» هستند. کشور در تحریم است و مبادلات اقتصادی برای ورود کالا با دشواری روبروست. اگر هم کالاهایی همچون ژل ضدعفونی و ماسک از تحریم مصون بماند، هزینه خالص واردات کم نخواهد بود؛ بنابراین بهتر است به نیروهای جوان داخل که شرکت‌های دانش‌بنیان را مدیریت می‌کنند، مأموریت بدهیم تا با تخصص علمی و تعهد به میهن پای در تولید کالاهای لازم همچون ژل، محلول، ماسک، کیت تشخیص کرونا و موارد دیگر نهند. لازم است دولت برای اقدامات آن‌ها بسته‌های تشویقی لازم را هم در نظر بگیرد.

ژل ضدعفونی‌کننده

استفاده از اینترنت برای آموزش از راه دور

آخرین درس مهمی که در این نوشته کوتاه به آن اشاره می‌کنم اهمیت بی‌انتهای زیرساخت‌های شبکه اینترنت، شبکه‌های مجازی و موضوع آموزش از راه دور است. در جهان امروز هر یک ساعت کلاس درسی که به هر دلیل لغو می‌شود نه‌تنها نظم آموزشی فرد، نهاد علمی اعم از مدرسه یا دانشگاه مختل می‌شود؛ بلکه خسارت اقتصادی هم برای کل کشور در پی دارد. جبران کلاس درس در زمانی دیگر هم به معنای جبران ضرر اقتصادی نخواهد بود. در سال جاری در شهر تهران به خاطر آلودگی هوا و چند عامل دیگر تعطیلاتی بیش از انتظار در نهادهای آموزشی کشور رخ داد. حالا کرونا هم به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها افزوده است. تنها راه زیربنایی گذر از بحران تعطیلی نهادهای آموزشی گسترش آن به شکل وسیع در شبکه‌های اینترنت محور است. صدالبته این امر نیازمند آموزش مردم و همت مسئولان نهادهای آموزشی و صرف هزینه توسط دولت است؛ اما بی‌شک این کار سرمایه‌گذاری مطمئن برای ایران است.

در پایان به تمام عزیزان نهادهای درمانی کشور دست‌مریزاد می‌گویم.

لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=2698