یکی از مواردی که استادان تازهکار در اولین روز کلاس با آن مشکل دارند، نحوه اولین برخورد با دانشجویان و اداره اولین جلسه کلاس است. متاسفانه در کشورمان آموزشهای جدیای در این مورد به استادان داده نمیشود و به همین خاطر، نحوه اداره اولین روز کلاس، توسط خیلی از استادان جدی گرفته نمیشود و یا اصلاً نادیده گرفته میشود. چند روز پیش با مقالهای آموزشی در این مورد برخورد کردم که توسط مرکزی که هدفش ارایه پیشنهادها و راهکارهای تدریس و آموزش در دانشگاه کارولینای شمالی است، آماده شده است. ترجمه آزادی از این مقاله را در این نوشته و نوشته بعدی وبلاگ «پانویس» با هم میخوانیم.
روشی که برای گذراندن روز اول کلاس انتخاب میکنیم، چارچوب کل ترم را ترسیم میکند. روش مرسومی که خیلی از استادان آن را به کار میبرند، خواندن سیلابس درس برای دانشجویان، پاسخ به سوالهای آنها درباره درس و سپس شروع به تدریس کردن یا زود تعطیل کردن کلاس است؛ اما کارهایی هست که در جلسه اول کلاس کمک میکنند با دانشجویان ارتباط برقرار کنیم؛ قوانین و چارچوبی برای درس وضع کنیم؛ دانشجویان را برای کار ترم آماده کنیم؛ اطلاعات نادرست آنها را در مورد درس تصحیح کنیم و درباره درس در آنها هیجان ایجاد کنیم.
به طور کلی دانشجویان در جلسه اول کلاس میخواهند دو نوع اطلاعات را بدانند: اول اینکه میخواهند تا جای ممکن درباره ماهیت و قلمرو درس، اطلاعات کسب کنند. این کار به آنها کمک میکند که در مورد ادامه دادن کلاس در طول ترم و یا حذف آن تصمیم بگیرند. دوم اینکه میخواهند استاد را به عنوان یک «شخص» بشناسند. آنها میخواهند بدانند که آیا با آنها منطقی و عادلانه برخورد میکنیم؛ آیا به تکتک آنها اهمیت میدهیم و آیا به محتوای خود درس اهمیت میدهیم.
یک سیلابس جامع و متمرکز بر یادگیری که در جلسه اول ارایه میشود، باعث ارتقای نگرشی مثبت در دانشجویان میشود؛ چون نشان میدهد که به درس اهمیت میدهیم و برای برنامهریزی آن، تلاش کردهایم. یک سیلابس در سادهترین حالت خود باید
- اهداف و منظور درس را ارایه دهد و روش کند که به چه صورت، مناسب برنامه درسی اصلی است؛
- نمایی خلاصه از ساختار درس شامل موضوعات، نحوه نمره دادن، فرایند گرفتن امتحان، قوانین حضور و غیاب، مکان دفتر استاد و ساعتهای کاری استاد را مشخص کند؛
- انتظاراتی که از هر فرد در کلاس میرود را توضیح دهد؛
- یک راهنمای آسان برای هدایت درس در طول ترم ارایه دهد.
با آماده کردن یک سیلابس خوب-طراحیشده، میتوانیم از لزوم بحث کردن درباره مؤلفههای مختلف درس و وارد شدن به جزئیات آنها جلوگیری کنیم؛ چون این موارد را خود دانشجویان میتوانند مطالعه کنند. از دیگر مزایای یک سیلابس خوشساختار و دارای جزئیات این است که میتوانیم وقت بیشتری را به آشنایی با دانشجویان و شناخت علاقهمندیهای آنها؛ دادن اطلاعاتی در مورد خودمان و همچنین توضیح دادن اینکه چرا موضوعات درس، مهم هستند و دانشجویان باید برای یادگیری آنها وقت بگذارند، اختصاص دهیم. مزیت دیگر سیلابس این است که به دانشجویانی که در جلسه اول، غایب هستند نیز کمک میکند اطلاعات حیاتیای که برای موفقیت در درس نیاز دارند را کسب کنند. باید به این نکته توجه داشت که نیازی نیست که کل سیلابس در کلاس توضیح داده شود. میتوان فقط بخشهای مهم آن را توضیح داد و مطالعه بقیه بخشها را به عهده خود دانشجویان گذاشت؛ البته باید تأکید کرد که کل محتوای سیلابس در طول ترم دنبال میشود.
با دانشجویان آشنا شویم
سالهاست که میدانیم احترام و دیگر عوامل عاطفی به طور محسوسی روی انگیزه دانشجویان تأثیر میگذارند. دانشجویان علاقه بالایی دارند که با آنها در قالب یک شخص محترم برخورد شود و احساس رضایت بیشتری دارند وقتی که میبینند استاد یک نگرش مثبت هم به درس و هم به خود آنها دارد؛ بنابراین دلایلی خوبی وجود دارد که از همان اول به آنها نشان دهیم که به آنها به چشم یک «اجتماعی از یادگیرندهها» نگاه میکنیم و به آنها به عنوان یک فرد اهمیت میدهیم.
اسم دانشجویان را یاد بگیریم
یکی از سادهترین راهها برای اینکه به دانشجویان نشان دهیم که به تکتک آنها اهمیت میدهیم، یاد گرفتن اسم آنها در اولین فرصت ممکن است. علاوه بر مزیتهایی که در بالا گفته شد، دلایل دیگری برای دانستن اسم آنها وجود دارد. اگر اسم آنها را بدانیم و آنها را به جای ضمیرهایی مثل «شما»، با اسم خودشان صدا کنیم، یک جو راحت، صمیمی و دوستانه در کلاس ایجاد میشود. تکتک صدا کردن دانشجویان در کلاس، آنها را تحریک میکند که در بحثهای کلاس شرکت کنند و دیدگاههایشان را بیان کنند. این کار همچنین دانشجویان گوشهگیر را وادار میکند که آنها نیز در بحث کلاس درگیر شوند.
روشهای یادگیری اسم دانشجویان در کلاسهای کوچک
۱. در کلاسهای کوچک، یادگیری اسم دانشجویان کار سختی به نظر نمیرسد. اگر کلاسی با تعداد دانشجویانی کمتر از بیست نفر داریم، میتوانیم از آنها بخواهیم که ردیف به ردیف خودشان را معرفی کنند و قبل از رفتن به ردیف بعدی، خودمان یک بار اسمهای آنها را تکرار کنیم. این تمرین را میتوانیم قبل از هر کلاس تا زمانی که مطمئن شویم که میتوانیم هر اسم را به یک چهره متصل کنیم، تکرار کنیم.
۲. روش دیگر، استفاده از لیست حضور و غیاب در ابتدای هر کلاس است. علاوه بر این میتوانیم از دانشجویان بخواهیم که در چند جلسه اول کلاس، قبل از اینکه بخواهند در مورد موضوعی نظرشان را بگویند یا سوالی بپرسند، اسم خودشان را هم بگویند.
۳. روش دیگری که وجود دارد، این است که بعد از اینکه هر دانشجو خودش را معرفی کرد، سعی کنیم ارتباطی بین اسمش و یک ویژگی منحصر به فرد از او مثل رنگ مو، مدل مو، اندازه قد، رنگ چشم یا چهره، لحن صدا پیدا کنیم و آن را به خاطر بسپاریم. باید دقت داشت که این روش فقط زاییده ذهن خودمان است و نیازی نیست که خیلی با دقت و وسواس روی آن کار شود.
سه روشی که گفته شد، در مورد کلاسهای کوچک کاربرد دارد؛ اما ممکن است برای کلاسهای پرجمعیتتر کارساز نباشد. در این کلاسها ممکن است حتی تا پایان ترم هم نتوانیم اسم تمام دانشجویان را یاد بگیریم؛ اما باید تا جایی که امکان دارد، سعیمان را بکنیم و اسم تعداد بیشتری از آنها را یاد بگیریم؛ طوری که حداقل به تعداد همان بیست نفر کلاسهای کوچک، اسمها را یاد بگیریم.
روشهای یادگیری اسم دانشجویان در کلاسهای بزرگ
۱. به دانشجویان بگوییم که صندلیای را برای نشستن در طول ترم انتخاب کنند. بعد از اینکه صندلیشان را انتخاب کردند، یک چارت نشستن درست کنیم. بدیهی است که احتمال اینکه دانشجویان در جلسات بعدی، دانسته یا ندانسته جایشان را عوض کنند، بسیار زیاد است؛ اما میتوان برایشان توضیح داد که تنها هدفمان از این کار، کمک کردن به یاد گرفتن اسمشان است.
۲. در وقتهای آزادمان، نگاهی به لیست حضور و غیاب الکترونیکی موجود در سیستم آموزشی دانشگاه (سیستم گلستان) که عکس دانشجویان را نیز در خود دارد، بیاندازیم و آنها را مرور کنیم و تا جای ممکن از همان تکنیک پیدا کردن ارتباط که در بالا گفته شد، استفاده کنیم.
۳. چند دقیقه زودتر در کلاس حاضر شویم و پنج دقیقه با آنها صحبت کنیم و چیزی را در مورد آنها یاد بگیریم. در هر جلسه، جای مختلفی از کلاس را انتخاب کنیم؛ طوری که بتوانیم متفاوت با جای همیشگیمان در اتاق، از آنها سوال بپرسیم. این کار یک مزیت اضافی هم دارد: به دانشجویان نشان میدهیم که حتی در کلاسهای بزرگ هم به تکتک آنها اهمیت میدهیم.
با نگرشها و قابلیتهای دانشجویان آشنا شویم
وارد شدن به یک کلاس با گروه جدیدی از دانشجویان، استاد را با آرایش گسترهای از نگرشها، قابلیتها و تواناییها روبرو میکند. پذیرفتن اینکه این عناصر میتواند به طور مؤثری برای درگیر کردن و برانگیختن دانشجویان استفاده شود، منابع اضافهای را برای تحویل یک تجربه یادگیری دانشجو-محور در اخیتار استاد قرار میدهد. هر چقدر بیشتر در مورد دانشجویانمان بدانیم، بیشتر میتوانیم تدریسمان را به سمت تواناییها و علاقهمندیهایشان هدایت کنیم.
قسمت دوم این مقاله را در اینجا بخوانید.
در نوشته بعدی وبلاگ، با ایدههایی برای جمعآوری این اطلاعات آشنا میشویم. اگر میخواهید از انتشار این نوشتهها باخبر شوید، میتوانید به طور رایگان، مشترک خوراک «پانویس» و یا مشترک ایمیلی «پانویس» شوید. دقت داشته باشید که برای فعالسازی اشتراک ایمیلی، باید ایمیلی که از طرف وبلاگ برایتان فرستاده میشود را تأیید کنید.
منبع: +
لینک ثابت: https://panevis.ir/?p=1189
نوشتههای پیشنهادی

ممنونم بخاطر مطالب خوبی که ارائه کردید. 🌷 خیلی مفید و عالی بود
سلام روز بخیر
من برای اولین بار از چند روز دیگه قراره تدریس کنم، دانشگاه پیام نورمجموعه علوم تربیتی. خیلی استرس دارم و احساس میکنم از پسش برنمیام،خواهش میکنم کمکم کنید.
بهتون تبریک میگم. پست جلسه اول کلاس درس را چطور اداره کنیم؟ رو خوندین؟
سلام . روزتون بخیر. شما برای تدریس درس “ریاضیات و آمار مقدماتی” دو واحدی دانشگاه غیر انتفاعی که برای دانشجوهای کارشناسی معماری هستش چه کتابی رو پیشنهاد میکنید؟ اگر ممکنه زودتر پاسخ بدید . خیلی ممنونم
زود جواب میدم؛ ولی متاسفانه تجربهای در مورد این درس ندارم. عذر میخوام.
در هر صورت ممنون واقعا خیلییی زود جواب دادید باورم نمیشد😁 سایتتون خیلی مفیده واقعا خدا خیرتون بده . من چند سال پیش هم برای پایان نامه از سایتتون خیلی کمک گرفتم
دیشب یه پست دیگه با عنوان جلسه اول کلاس درس را چطور اداره کنیم؟ نوشتم. لطفاً اگه تجربهای دارین، زیرش کامنت بذارین.
سلام. از کتاب پیام نور نوشته ی لیدا فرخو میتونین استفاده کنید. مخصوص بچه های حسابداری هست ولی خب چون معماری ها هم خیلی با ریاضیات درگیر نمیشن همین کتاب کفایت میکنه. آمار مقدماتی هم در جلد اول کتاب برای گروه معماری بس است.
شما عااالی هستید
خیلییی متشکرم ازینکه وقتتون رو گذاشتید و همچین مطالب مفیدی رو در اختیار ما گذاشتید.
من سال اول تدریسم در دبیرستان هست و دارم کلی مطالعه میکنم تا اطلاعاتم رو درباره نحوه کلاس داری و برخورد با دانش آموز زیاد کنم
مرسی ک هستین
با احترام
نکات ریز و دقیقی رو یاداور شدید .
با توجه با اینکه بنده نیز با توکل بر خدا از ترم مهر 96 مدرس دانشگاه خواهم شد خوشحال میشم بیشتر از تدریس و چگونگی حضور مفید در کلاس و نیز چگونگی رفتار با دانشجو بدونم.
سپاس
زهره مدملی
سلام.من هم مثل خیلی از دوستان اولین تجربه تدریس در دانشگاه رو در پیش رو دارم و بینهایت استرس دارم اما سوالات دیگه ای دارم و ازتون خواهش میکنم بهم ایمیل بزنید تا بتونم از این طریق باهاتون خصوصی صحبت کنم. من وقت بسیار کمی دارم.خواهش میکنم به دادم برسین
ایمیلم در منوی تماس با من هستش.
سلام
ممنون از مطالب خوب و مفیدتون، خسته نباشید. ابتدای این متن اشاره کردید به مقالهای آموزشی که توسط مرکزی که هدفش ارایه پیشنهادها و راهکارهای تدریس و آموزش در دانشگاه کارولینای شمالی است، اگه امکانش هست اسم اصلی مقاله رو بگید ممنون میشم. و اگر مقالات دیگری در این زمینه می شناسید لطفا معرفی کنید.
با سپاس فراوان
لینک منبع رو آخر پست گذاشته بودم: http://cfe.unc.edu/pdfs/FYC1.pdf
منبع دیگهای سراغ ندارم.
سلام مطلب از این مفیدتر در زمینه تدریس ندیدم
ای کاش اساتید دانشگاه ما هم یه نگاه به این مطلب شما بندازن. البته سیستم ما مجازیه. ترم پیش استادی داشتم که از همان جلسه اول ازش دلزده شدم و نتیجه اش را هم دیدم. تند و بداخلاق حتی فرصت حرف زدن هم نمی داد. جو کلاس رو مثل پادگان نظامی کرده بود. دانشجویان فقط + بزنند یا Raise hand کنند! حتی من نماینده کلاس رو هم چند بار ضایع کرده بود.
خلاصه با وجود اینکه می تونستم درس رو به خوبی نمره الف بگیرم ناچاراً حذف کردم.
سلام این ترم اولین تجربه بنده برای تدریس هست. تنها مشکلم درست پیش رفتن جلسه اول کلاس هام هست. دوست دارم خیلی خوب برگزارشون کنم. امکانش هست توضیح بیشتری ارائه بدید
لطف می کنید نکات کلیدی برام میل کنید.
سلام من این ترم تازه واحد گرفتم و کلا سردر گمم و خیلی هم استرس دارم نمیدونم باید چیکار کنم برخورد اولم باید چه جوری باشه چطوری کلاس رو کنترل کنم چه جوری با دانشجوهام ارتباط برقرار کنم خواهش میکنم کمکم کنین و راهنمایتون رو به ایمیلم ارسال کنین که خیلی نیازمند راهنمایی می باشم
سلام
از مطالبتون ممنونم .
این ترم اولین ترم بنده برای تدریس هست. راستش ایده های زیادی دارم واسه برقراری و آموختن به بچه ها ، ولی یه خرده استرس دارم . ولی بنظر من یه سیلابس درست و خوب میتونه خیلی به استاد واسه تدریس کمک کنه و اونو به تمرکز روی خودش و درسش و نحوه اداره کلاسش کمک کنه .
ممنون میشم اگر نکاتی دارید به من میل بزنید.
سلام
ممنون از مقاله خوب و مفیدتون راستش من این ترم تازه واحد گرفتم و کلا سردر گمم و خیلی هم استرس دارم نمیدونم باید چیکار کنم برخورد اولم باید چه جوری باشه چطوری کلاس رو کنترل کنم چه جوری با دانشجوهام ارتباط برقرار کنم خواهش میکنم کمکم کنین و راهنمایتون رو به ایمیلم ارسال کنین که خیلی نیازمند راهنمایی می باشم
سلام منم مثل شما هستم و شرایط شما رو دارم این ترم تجربه اولم هست اگه امکان داره راهنماییم کنید. ممنون
سلام
نکات جالبی داشت. من همه اینا رو رعایت میکنم غیر از صدا کردن به اسم کوچیک(چون تو اینجا مرسوم نیست).
در ابتدا خودم رو کامل معرفی میکنم. پل ارتباط دانشجو با خودم یعنی ایمیل رو براشون مینویسم و ازشون میخوام همشون بهم ایمیل معرفی بزنن تا دسته بندی کرده و فایلهای کلاسی رو براشون بفرستم. همچنین جلسه اول سعی میکنم تو اون 15 دقیقه اول کلاس با بچه ها سر صحبت و شوخی رو باز کنم که فکر نکنن کلاس خشک و استاد هم خشک است.
حضور و غیابام طولانی است. از رشته یا مقطع قبلی گرفته تا اهل کجان و…. کار گروهی از کل کلاس میخوام که بیشتر با هم آشنا بشن. شیوه سرچ مقاله و انجام تکالیف کلاسی طول ترمو بحث میکنیم.
خلاصه سعی میکنم اونا رو به درس شون و رشته اشون علاقه مند کرده و دید مثبتی از اینده بهشون بدم.
یه جمله ای که همیشه میگم(البته به دانشجویان ارشد):رسالت این مقطع برای افزایش نگرش اوناست نه سطح علمی شون.
در آخر هم آرزوی داشتن ترم خوب و پر ز موفقیت رو برای اونا و خودم آرزو میکنم.
ممنون که تجربهتون رو گفتید. فقط منظورتون از دستهبندی چی بود؟ آیا بدون اختیار خودشون، دستهبندی میکنید؟
دسته بندی کلاسی منظورم بود. بر اساس ساعت و روزی که با من کلاس دارن. بعدا مطالب درسی رو براشون میفرستم همچنین ارتباطمون قطع نمیشه و اگه کمکی بعدا نیاز داشتن میتونن ایمل بزنن و راهنمایی بخواهند.
روش من برای اولین جلسه:
قبل از ورود به کلاس در می زنم تا حس کنند کلاس متعلق به اونها است!
یک ورود آرام (slow motion) و بدون عجله دارم تا دانشجوها فرصت برانداز کردن من رو داشته باشند!
احوالپرسی می کنم و معمولا با کمی چاشنی طنز توانایی های کلامی خودم رو به رخشون می کشم
زیرچشمی نگاهی به همه می اندازم تا بدونند نسبت به حضور اونها تو کلاس هوشیارم.
و بعد دیگه با مواردی که در بالا مطرح کردید ادامه می دم.
نکته جالبی بود. ممنون.